Wil de ethische expert opstaan? Een nieuwe rol voor bedrijfsethiek

Dat de aandacht voor de maatschappelijke rol van bedrijven in de samenleving de laatste jaren sterk is toegenomen, is een verdienste van de opkomst van de bedrijfsethiek zo'n drie decennis geleden. Het debat rond Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen woedt in volle hevigheid en begrippen als MVO, Triple P (People, Profit, Planet), CSR (Corporate Social Responsibility), SRI (Social Responsible Investing) kunnen inmiddels op een zekere bekendheid rekenen. Maar hoe staat de bedrijfsethiek ervoor?
De implementatie van MVO in bedrijven lijkt de plaats van de bedrijfsethiek te verdringen: de bedrijfsethiek buigt zich kritisch over de morele houding van bedrijven terwijl MVO de instrumentalisering hiervan betracht. Deze 'nieuwe' MVO-ontwikkeling is pragmatisch, gericht op concrete toepassingen in de praktijk. Zijn we dus het onderzoeksstadium en de kritische reflectie voorbij? Is het tijd voor het 'echter werk' voor de maatschappelijke concrestisering van een verantwoord bedrijfseleven middels naleving van wetgeving, codes standaarden en rapportages? Of blijft bedrijfsethische theorievorming en de kritsche distantie van de ethicus in de ondernemingspraktijk heel hard nodig?
Deze bundel kwam tot stand naar aanleiding van een 'ronde tafel' bijeenkomst te Antwerpen op 25 mei 2005 over de vraag: Welke rol speelt de bedrijfsethiek in de toekomst? De organisatoren, het Nederlands en Vlaams netwerk voor bedrijfsethiek (NBN en VNvZ i.s.m. het centrum voor ethiek van de Universiteit Antwerpen, hadden hiervoor hun leden samengebracht. De voormalig voorzitters van de netwerken (Johan Wempe (NBN) en Herman Siebens (VNvZ) en een aantal doorgewinterde bedrijfsethici (Henk van Luijk, Luk Bouckaert, Luc Van Liederekerke en André Nijhof ) hebben op deze vraag antwoorden gezocht. Hun bijdragen zijn verwerkt tot artikelen in dit boek. Tezamen met de belangrijkste vaststellingen uit het debat met de leden van de netwerken, geeft deze bundel een reeks interessante aanbevelingen over de plaats van de bedrijfsethiek en de bedrijfsethicus in de toekomst van het ondernemen. De gepresenteerde invalshoeken lopen uiteen. Dit verschil inspireert en nodigt de lezer uit dit debat verder te zetten.
Suzan Langenberg is voorzitter van het Vlaams Netwerk voor Zakenethiek, werkt als zelfstandig adviseur en doet onderzoek naar kritiek als ethische positie binnen organisaties. Annette Silljé is bestuurslid van het Nerwerk Bedrijsethiek Nederland en is als adviseur en trainer actief op het gebied van ondermeer bedrijfsethiek.