Tijd zonder klokken

Tijd zonder klokken is de nieuwe roman van de Duitse schrijver Horst Bienek over het katholieke provinciestadje Gleiwitz in Opper-Silezië, eertijds aan de Pools-Duitse grens. Daar vond op 31 augustus 1939 een gefingeerde aanval plaats op de radiozender, de aanleiding die Hitler zocht om Polen binnen te vallen en die in feite het begin was van de Tweede Wereldoorlog. Tijd zonder klokken speelt op een later tijdstip, namelijk op Goede Vrijdag in 1943. Op die dag worden ook in Gleiwitz de klokken uit de kerktorens gehaald om te worden gesmolten. Dat trekt veel aandacht, meer dan de deportatie van een groep joden, die op een laadperron bij een groter transport worden gevoegd. Deze slachtoffers verkeren aanvankelijk nog in de veronderstelling dat ze naar Riga worden gebracht en dat ze zullen worden geruild voor Amerikaanse vrachtauto's. Ze gaan echter naar Auschwitz. In deze roman staat de familie Piontek centraal. Het dienstmeisje van de familie Piontek is weggehaald, omdat ze iets zou hebben gehad met een Ostarbeiter. Steeds meer vrouwen gaan in het zwart gekleed en er worden steeds meer doodsmeldingen van mannen aan het front ontvangen. Maar nog altijd vechten de katholieke jongetjes tegen de protestanten - en wordt er zo goed en zo kwaad als dat gaat 'normaal' geleefd. Er wordt gepraat over Stalingrad, over de bombardementen op Westduitse steden, over de mannen in het leger. Maar veel wordt er nog weggeduwd. Velen weten nog niet dat de oorlog al lang verloren is. Er wordt niets moois gemaakt, niets heroïsch. Het stadje stikt nog in zijn kleinburgerlijkheid, het zal daarna in iets anders stikken.