Putten uit het Bossche verleden

Om van te watertanden, zo fraai en interessant is de afscheidsbundel geworden die collega's schreven bij het afscheid van de Bossche stadsarcheoloog Hans Janssen. De meest uitzonderlijke bodemvondsten worden hierin belicht. Wat te denken van een aantal gebitsprothesen die tevoorschijn kwamen uit de beerput van een Bossche tandarts uit omstreeks 1750? In de beerput lagen ook vele door cariës aangetaste tanden die de tandmeester ongetwijfeld snel en behendig (immers zonder verdoving) uit Bossche bekken heeft getrokken. De prothesen zijn gemaakt van kostbaar nijlpaard-ivoor. Een kunstgebit is zelfs voorzien van kiezen met kauwvlakken. Aan de hand van deze vondsten wordt in het boek een prachtig verhaal verteld over de historische zorg voor het gebit, compleet met tandenborstels en tandpoeders. Den Bosch stond rond 1500 bekend om zijn messen van uitstekende kwaliteit. We zien deze dan ook afgebeeld in het werk van de schilder Jeroen Bosch. De archeologische dienst heeft, jawel, ook een beerput van een messenmaker opgegraven in de Stoofstraat met daarin, naast vijf compleet afgewerkte messen, halffabrikaten en restanten zoals uit Zuid-Amerika geïmporteerd hout voor de heften. Geen wonder dat tot op de dag van vandaag een goed mes in Latijns Amerika een 'belduque' genoemd wordt (naar Bois-le-Duc oftewel 's-Hertogenbosch). Als katholieke stad met veel kloosters en kerken, waarbij de gotische Sint-Jan uiteraard de kroon stak met de bedevaart tot de Zoete Lieve Moeder, kende Den Bosch ook een ambachtelijke nijverheid in de vervaardiging van rozenkransen. Uit dierlijk been werden aan de lopende band bidsnoerkralen gedraaid en geboord, die als een krans aan een snoer werden geregen zodat men 'tientjes' kon bidden tot Onze Lieve Vrouw. Niet alleen losse kralen, maar vooral ook de benen restmaterialen (botten waar de kralen keurig op een rij zijn uitgeboord) zijn bij opgravingen in de stad teruggevonden. In 22 artikelen wordt het archeologische erfgoed van 's-Hertogenbosch ontsloten, waarbij uiteraard ook veel aandacht is voor archiefvondsten en bijzondere bouwhistorische elementen. Met dit rijk geïllustreerde boek wordt een toegankelijk overzicht gegeven van recente ontdekkingen die zijn geput uit het Bossche verleden.