Natuurlijke verwantschap

Die naturen die elkaar als ze bijeenkomen snel vastgrijpen en wederzijds bepalen, noemen we verwant. Verwantschappen worden pas interessant als ze scheidingen veroorzaken, en het merkwaardigst zijn die gevallen waarbij men de aantrekkingskracht als het ware kruiselings kan laten zien, waarbij vier tot dan toe twee aan twee verbonden wezens, met elkaar in aanraking gebracht, zich opnieuw verbinden.; Ook bij de vier hoofdpersonen van Die Wahlverwandschaften van Goethe (1749-1832) komt het tot een krachtspel van aantrekken en afstoten, tot een conflict tussen de geordende wereld van de moraal en het elementaire, demonische natuurgeweld van de liefde. Het noodlot achtervolgt de eigenzinnige, door de hartstocht meegesleepte Eduard, zijn vrouw Charlotte, die afstand wil doen van haar liefde voor kapitein Otto, en de "onschuldig schuldige" Ottilie. Het verhaal, aanvankelijk opgezet als novelle voor Wilhelm Meisters Wanderjahre, groeide, mede als gevolg van Goethes eigen liefdesconflicten, uit tot de eerst grote huwelijksroman van de 19e eeuw en zou gevolgd worden door o.a. Flauberts Madame Bovary, Tolstoi"s Anna Karenina en Fontane"s Effi Briest. "Die Wahlverwandschaften (1809) is de gedurfdste en diepzinnigste overspelroman die de zedelijke cultuur van het avondland heeft geproduceerd." (Thomas Mann)