Is Vergeving Mogelijk?

Naast de vele voorbeelden van de wijze waarop vergeving een rol speelt in het publieke domein, zal iedereen wel voorbeelden kennen uit het eigen persoonlijke leven, waarin minstens de nood aan vergeving, en soms wellicht ook de bevrijdende kracht van geschonken vergeving ervaren werd. Het thema lijkt merkwaardig sterk aanwezig, en nog merkwaardiger: het lijkt zich van de zo gangbare scheiding van publiek en privé niet veel aan te trekken. Natuurlijk verwijst vergeving naar persoonlijke relaties. Maar blijkbaar hebben die persoonlijke relaties ook een sociale en politiek-historische realiteit. Kan vergeving beschouwd worden als een deugd? Is vergeven niet een relativering van het kwaad? Is het niet een bedreiging van de rechtvaardigheid, die immers eist dat kwaad bestraft wordt? Bestaat er geen onvergeeflijk kwaad? Of omdat het te erg is, of omdat degenen die zouden kunnen vergeven er niet meer zijn, misschien zelfs als gevolg van de misdaad? Is vergeving niet iets wat alleen tussen dader en slachtoffer kan gebeuren, zodat er van vergeving geen sprake kan zijn bij elke vorm van moord? Zijn er dus niet tenminste grenzen aan de vergeving? Betekent dat niet dat er condities gelden waaronder vergeving mogelijk is? Maar weke zijn dat dan? Is het berouw en eventueel de boete van degene die het kwaad deed zo'n voorwaarde? Of kan vergeving niet aan voorwaarden gebonden worden, maar is ze per definitie onvoorwaardelijk? - als ze bestaat. Dergelijke vragen die in dit boek aan de orde komen, worden hier toegepast op extreme situaties: oorlogsmisdaden en met name de gruwelen van de tweede wereldoorlog. Die toepassing garandeert dat de vraag zeker niet met een makkelijk ja beantwoord worddt. Maar dat er niettemin ook in dit verband nog gewezen kan worden op manieren en voorwaarden, stijlen en condities van eventuele vergeving, laat ien dat zelfs in extreme situaties deze uitzonderlijke waarde haar betekenis kan hebben. Zodoende hoopt deze bundel een bijdrage te leveren aan de theoretische verdieping van een fenomeen dat een onverwacht sterke maatschappelijke realiteit vormt. Hoe ernstig ook de wonde, genezing door vergeving blijft een wenkend perspectief.