Een heilige en veilige plek

Deze bundel verzamelt de oogst van de studiedagen in 2015 van de protestantse en rooms-katholieke geestelijk verzorgers werkzaam bij justitie. De rooms-katholieke studiedagen hadden als thema de vraag, wat de notie van 'vrijplaats', als aanduiding van de bijzondere status van het contact tussen gedetineerden en geestelijk verzorgers, vandaag kan betekenen. Tijdens de protestantse studiedagen stond de spiritualiteit van de justitiepredikant en de ingeslotenen centraal. Pieter de Witte (Leuvense Centrum voor Levensbeschouwing en Detentie) legt de complexiteit van het begrip 'vrijplaats' bloot. Voor justitiepastor Akkermans is de vrijplaats eerst en vooral een plek van ingeslotenen. Uit een twaalftal interviews die hij heeft gehad met gedetineerden blijkt dat de religieuze identiteit van de pastor de basis is van de band van vertrouwen die er bestaat tussen de pastor en de pastorant. In Fliermans bijdrage wordt de vraag gesteld of het begrip vrijplaats nog geschikt is om de eigen plek van het justitiepastoraat in de justitiële inrichtingen mee aan te duiden. Filosoof Theo de Wit onderscheidt in zijn bijdrage drie betekenissen van 'vrijplaats' die de positie en het werk van geestelijk verzorgers betreffen: 1- zij komen van de vrijplaats die wij academie of 'universiteit' noemen, 2- die plek waar ingeslotenen veilig en vrijmoedig kunnen spreken over wat hen op het hart ligt en 3- de 'vrijstad' in de Bijbel waarheen de 'onvrijwillige moordenaar' kon vluchten. De Wit gaat hierbij in op Levinas' verrassende actualisering van deze idee en op de'andere', harde kant van de huidige opvang van grote aantallen vluchtelingen. Omdat de term 'spiritualiteit' steeds meerduidiger wordt, verschuift de strategie van de pastor van een definitie van spiritualiteit naar een functionele waarneming van de ontvankelijkheid en wederkerigheid van mensen, aldus Martin Walton. Hij vraagt zich af: Wat gebeurt er met mensen in relatie tot hun 'spiritualiteit'? Hans de Wit verkent in zijn bijdrage het speelveld waarop de (gevangenis) pastor en de gedetineerde elkaar in hun wederzijdse geloof en spiritualiteit kunnen ontmoeten. Hij beschrijft enerzijds de angst die de Bijbel als heilig boek en heilige plaats bij gedetineerden oproept, anderzijds hoe het zoeken naar het 'samen' in een groep Bijbelstudie als een veilige plek kan functioneren waar een directe communicatie met een persoonlijke en uitnodigende God hen diep kan raken en concreet invloed heeft op hun denken en gedrag. De Wit stelt dat met name de kwetsbaarheid van gedetineerden een fundamenteel aangrijpingspunt is in het justitiepastoraat. De bundel wordt afgesloten met een eerste resultaat van het onderzoeksproject'Religieus geïnspireerde verbanden en de zorg en nazorg ten bate van (ex-)gedetineerden' van het Centrum voor Justitiepastoraat. Vanuit het perspectief van de praktische theologie onderzoeken De Vries en Van der Knijff hoe het 'netwerken'in de religieus geïnspireerde (na)zorg voor mensen met detentie-ervaring in de praktijk op plaatselijk vlak (Zwolle) functioneert.