Democratie onder druk

Hoe wordt de bestuurlijke elite uitgedaagd door de opkomende stemmingendemocratie? Hoe de gewone burgers? Hoe het gevestigde systeem? Hoe degenen die daarin hervormingen willen doorvoeren?

De Nederlandse polder- of overlegdemocratie wordt belaagd en uitgedaagd door de opkomende 'stemmingendemocratie'. Hierin zijn stemmingen als emoties en als tellingen met elkaar verstrengeld. De stemmingendemocratie is onstuitbaar in opmars, maar de overlegdemocratie houdt zich ondertussen ook hardnekkig staande. De eerste claimt toenemende legitimiteit in de ogen van het brede publiek. De tweede claimt blijvende effectiviteit in de praktijk van het bestuur.

De tegenstelling tussen de opkomende stemmingendemocratie en de blijvende overlegdemocratie vormt de primaire antithese in de Nederlandse democratie van nu. Door de interventie van Fortuyn, en de reactie van de gevestigde elite daarop, is de tegenstelling verder verdiept en verbreed. Landen als Zwitserland laten zien dat de spanning tussen overlegdemocratie en stemmingendemocratie ook productief kan worden gemaakt. Hoe van deze en andere ervaringen kan worden geleerd staat centraal in dit boek.

Frank Hendriks is hoogleraar vergelijkende bestuurskunde aan Tilburg University en onderzoeksdirecteur van de Tilburgse School voor Politiek en Bestuur. Hij doceert en schrijft over alle aspecten van democratisch bestuur - over vormgeving en hervorming, over besluitvorming en participatie, over leiderschap en burgerschap - in stad én staat. Hij is auteur/redacteur van een vijftiental boeken, waaronder 'Vitale democratie' (Amsterdam University Press, 2006) en 'Vital Democracy' (Oxford University Press, 2010), waarop dit boek voortbouwt.