De graaf en het Weense wasmeisje

Twee jonge geliefden trachten te ontsnappen aan de verstikkende sfeer van behoudzucht en onoprechtheid, waarin de betere kringen van het Wenen rond 1900 proberen hun bevoorrechte positie en de laatste decorstukken van het Habsburgse Rijk overeind te houden. Jonas is de bastaard-zoon van een machtige en eigenzinnige graaf, voormalig kamerheer van keizer Franz Josef. Anna is een onvervalst Wiener Wäschermädel: ondanks alle proletarische ellende, vrolijk en niet op haar mondje gevallen. Zij is mooi, uiterst intelligent, leergierig en beschikt over een fraaie zangstem. Zij treedt op bij een damesorkest in het Weense Volksprater. Anna slaagt er in de gapende kloof tussen haar en haar adellijke minnaar te overstijgen. Zó sterk is niet alleen de liefde, maar ook de inspiratie die zij, samen met Jonas, vindt in de vernieuwing die uitgerekend in dit vermolmde Wenen-der-bevoorrechten opbloeit. Freud ontwikkelt zijn psycho-analyse, Klimt schildert zijn doeken vol levenskracht en erotiek. In de welvoorziene koffiehuizen gonst het van de ideëen, die kunst, wetenschap en samenleving ingrijpend zouden moeten veranderen. Op zoek naar elkaar verkeren Anna en Jonas vaak binnen dergelijke vrijplaatsen van vernieuwing, maar moeten ervaren dat men zich daarbuiten blijft vastklampen aan de bestaande archaïse verhoudingen en ideeën. Ook zijzelf blijven ermee doordesemd; zelfs de meest intense liefde kan schijnbaar ingeboren mores niet doen verdampen. Intussen komen ook nationalisme en antisemitisme op. In deze broeierige atmosfeer vol explosieve tegenstellingen ontwikkelt zich de verbintenis tussen Anna en Jonas. Zij zien zichzelf steeds meer in de spiegel van de onmogelijke levensloop van Aartshertog Rudolf, de overleden troonopvolger. Ook Rudolf was een intelligente vrijdenker, maar tevens een laat-negentiende eeuwse romanticus, die uiteindelijk zo in de knel kwam, dat hij zich gedwongen voelde een einde aan zijn leven te maken. Zijn zelfmoord werd bekend als het Mayerling Drama, dat ook in het Wenen van Anna en Jonas de gemoederen nog bezig houdt. Kan het tweetal zich aan het spiegelbeeld onttrekken? Hans Wentholt, van wie eerder de romans ‘Agnese’, ‘Vrouwenman’ en ‘Hobo d’Amore’ bij Aspekt verschenen, schetst in deze roman op indringende wijze hoe universele en tijdloze menselijke gevoelens onder invloed van de tijdgeest gestalte krijgen.