Crash van de financiele markten

We bevinden ons nu midden in de ergste financiële crisis sinds de jaren dertig van de vorige eeuw. In sommige opzichten lijkt hij op andere crises die zich in de afgelopen vijfentwintig jaar hebben voorgedaan, maar er is een fundamenteel verschil: de huidige crisis markeert het eind van een tijdperk van kredietexpansie gebaseerd op de dollar als internationale monetaire reserve. De periodieke crises maakten deel uit van een omvangrijker boom-en-bustproces, van steeds weer een krachtige hausse en baisse; de huidige crisis is het hoogtepunt van een ‘superboom’ die meer dan vijfentwintig jaar heeft geduurd. Om te begrijpen wat er aan de hand is, hebben we behoefte aan een nieuw paradigma. Het heersende paradigma, dat zegt dat financiële markten tenderen naar evenwicht, is zowel onjuist als misleidend; onze huidige problemen kunnen grotendeels worden toegeschreven aan het feit dat het internationale financiële stelsel zich heeft ontwikkeld op basis van dit paradigma. Het nieuwe paradigma dat ik voorstel verschilt van het oude in twee belangrijke opzichten. Ten eerste houd ik staande dat financiële markten de onderliggende werkelijkheid nooit nauwkeurig weergeven; ze vertekenen die op een of andere manier altijd en de vertekeningen worden uitgedrukt in marktprijzen. Ten tweede, deze vertekeningen slagen er af en toe in om de grondbeginselen die marktprijzen geacht worden weer te geven te beïnvloeden. Mijn conceptuele kader blijft niet beperkt tot de financiële markten Het prvat in op de relatie tussen denken en realitert, en het stelt daat mninvattingen en misinterprctatics een voorvane vol spelen in de manier waarop de geschiedenis gestalte krijgt. Ik ben dit conceptuele kader gaan ontwikkelen toen tk nog student was aan de Londense School of Economics, voordat ik actief werd op de financiële markten. Zoals ik al eens eerder aangaf, werd ik sterk beïnvloed door de filosofie van karl Popper, en daardoor ging ik twijfelen aan de vooronderstellingen waarop de theorie van volmaakte mededinging ìs gebaseerd, met name de vooronderstelling van volmaakte kennis. Ik ging beseffen dat deelnemers aan de markt hun beslissingen niet alleen op kennis kunnen baseren, en dat hun gekleurde percepties niet alleen marktprijzen kunnen beïnvloeden maar ook de grondbeginselen die deze prijzen geacht worden weer te geven. Ik betoogde dat het denken van de deelnemers een dubbele functie vervulde. Enerzijds proberen ze hun situztie te begrijpen; ik noemde dat de cognitieve functie. Anderzijds proberen ze de situatie te veranderen; ik noemde dat de participerende of manipulatieve functie. De twee functies opereren in tegengestelde richtingen, en kunnen onder bepaalde omstandigheden met elkaar botsen; ik noemde dit interfererende reflexiviteit. Toen ik deelnemer aan de markt werd, paste ik mijn conceptuele kader toe op de financiële markten. Dat stelde me in staat om een beter inzicht in aanvankelijk zichzelf versterkende maar uiteindelijk zelfvernietigende boom-en-bustprocessen te verkrijgen, en ik maakte als de beheerder van een hedgefonds van dit inzicht dankbaar gebruik. Ik zette de reflexiviveitstheorie uiteen in mijn eerste boek, The Alchemy of Finance, dat verscheen in 1987. Dit boek verwierf een cultstatus, maar in academische kringen werd de reflexiviteitstheorie niet serieus genomen. Zelf koesterde ik ernstige twijfels of wat ik zei wel nieuw en belangrijk was. In 2008 verscheen De internationale kredietcrisis van George Soros. Dat boek verscheen nog vóór het omvallen van de Amerikaanse zakenbanken — opmerkelijk dus hoe raak zijn analyse was over het verloren evenwicht in de financiële markten. Inmiddels zijn we een jaar verder — en er zijn dingen gebeurd die Soros in De internationale kredietcrisis nog voor onmogelijk hield: zoals het radicale ingrijpen door de overheid. Tijd dus voor een nieuwe visie op de ingrijpendste financiële crisis sinds 1929. Gaan we de goede kant op? Hoe lang nog voordat politieke rampen volgen op financiële problemen? De pers over De internationale kredietcrisis: ‘Een elegante en gedegen analyse van de kredietcrisis van de oude vos Soros. — FEM/BUSINESS ‘Soros legt zeker een aantal vingers op de zere plekken van het kapitalistische systeem dat hij zo goed kent.’ — NRC HANDELSBLAD ‘Soros weet waarover hij praat. De internationale kredietcrisis is glashelder en nog dun ook. — Jan Maarten Slagter, directeur Vereniging van Effectenbezitters, VEB ‘Geeft meer inzicht in de situatie dan alle actuele achtergrondartikelen of commentaren.’ — PM Magazine voor de Overheid ‘Soros krijgt gelijk, tot zijn spijt. — De Telegraaf George Soros is een van de rijkste mensen ter wereld, en hij heeft besloten zijn geld te gebruiken om de wereld te veranderen. Het ideaal van de open samenleving wordt ondersteund door het Open Society institute en het Soros Foundation Network.