Rede over de menselijke waardigheid / Filosofie & retorica / 16

Pico Della Mirandola (1463-1494) is verkondiger en belichaming tegelijk van de Renaissance-mens, zijn Rede over de menselijke waardigheid is het manifest van de vrije mens, die zijn lot in eigen handen neemt.

In zijn korte leven heeft Pico langs vele wegen naar een universele waarheid gezocht. In zijn tijd is hij al geroemd als een wonder van geleerdheid, vermaard om zijn alomvattende kennis. Hij is vertrouwd met de grote denkers van de klassieke oudheid en de middeleeuwen, met de bijbel en de christelijke kerkvaders, maar ook met de joodse, Perzische en Arabische religieuze en wijsgerige teksten.

De Oratio de hominis dignitate is een gepassioneerd pleidooi voor de verzoening van de grote klassieke filosofieën met de christelijke en de oosterse wijsheidtradities.

De Rede over de menselijke waardigheid ademt de zelfbewuste geest van de Renaissance: het bevrijdend inzicht dat een nieuw tijdperk is aangebroken. De mens, middelpunt van het heelal, is tot de vrijheid geroepen een leven lang beeldhouwer te zijn van zijn eigen lot, om te worden die hij verkiest te zijn. Deze hymne van de verzoening en de menselijke vrije wil klinkt door tot in onze tijd. In de ambitie om het nobelste van christendom en islam te verenigen met het heilzaamste van heidendom en hellenisme toont zich Pico's tegendraadse wil om de wezenlijke waardigheid van de mens gestalte te geven.

Pico's Rede heeft in de toonvaste en heldere vertaling van Michiel Op de Coul haar overtuigingskracht behouden. De historische achtergrond en de invloedrijke nawerking van de Oratio zijn uitvoerig beschreven en toegelicht door Jan Papy. De Rede over de menselijke waardigheid is het waard om uitgesproken en steeds opnieuw gehoord te worden.

Dit is het zestiende deel in de serie Filosofie & Retorica onder redactie van Keimpe Algra, Jeroen Bons, Wessel Krul, Marc van der Poel en Theo Verbeek.