Jan Frederik Staal 1879-1940

JAN FREDERIK STAAL (1879-1940) DE WIL VAN HET GEBOUW EN DE WIL VAN DE TIJD Jan Frederik Staal (1879-1940) was een van de vooraanstaande Nederlandse architecten uit de periode tussen de beide wereldoorlogen. Anders dan collega’s als Berlage met de Amsterdamse Beurs en Dudok met het Raadhuis in Hilversum, wordt zijn naam niet geassocieerd met één enkel gebouw. Waarschijnlijk is hij nog het bekendst om de torenflat aan het Amsterdamse Victorieplein (1926-1932), die al spoedig ‘De Wolkenkrabber’ ging heten, destijds het hoogste woongebouw van Nederland. Zoals Staals laatste ontwerp, De Beurs in Rotterdam (1926-1940), het bedrijfsgebouw werd met toentertijd de grootste vloeroppervlakte van ons land. Toch was Staal geen man van het grote gebaar. Zijn werk – dat winkel- en kantoorgebouwen, woonhuizen en volkswoningbouw, een bloemenveiling, een verpleeginrichting en een kerk omvat, naast (onuitgevoerde) ontwerpen voor raadhuizen, warenhuizen en een Opera – kenmerkte zich juist door verfijning, een gedreven perfectionisme. Daarbij was Staal steeds bereid het vertrouwde en eenmaal bereikte op te geven en nieuwe wegen te verkennen. Dat maakt zijn oeuvre, relatief klein gebleven door zijn vroege overlijden, gevarieerd en bijzonder. Een aanzienlijk deel heeft inmiddels de status verworven van gemeente- of rijksmonument. Tot Staals belangrijkste gebouwen behoren, behalve de al genoemde, een woningblok aan de J.M. Coenenstraat, het pand van voorheen De Telegraaf aan de Nieuwezijds Voorburgwal en de voormalige Joodsche Invalide (nu GGD) aan het Weesperplein, alle in Amsterdam. Het boek Jan Frederik Staal (1879-1940 De wil van het gebouw en de wil van de tijd brengt Staals werken, voor het eerst in hun geheel, in kaart en is voorzien van ruim 225 illustraties, merendeels niet eerder gepubliceerd.