Graag een normaal gesprek

De half-ironische, half-serieuze titel van deze bundel ('Graag een normaal gesprek') verwijst naar de communicatie met gedetineerden en stond op een verzoekbriefje, waarmee een gedetineerde zich tot een geestelijk verzorger wendde. Zo'n tekst geeft te denken. Is een 'normaal gesprek' voor een gedetineerde misschien een uitzonderlijke gebeurtenis?

Binnen het kader van deze vraagstelling denkt de Tilburgse theoloog Erik Borgman na over de vraag, of en wanneer er sprake kan zijn van een 'bevrijdende God' in de gevangenis. Vervult het justitiepastoraat een nuttige functie in een justitieel systeem dat recidive wil terugdringen, of gaat het in het Evangelie om iets anders? Zijn vraag wordt hoogst actueel en controversieel waar hij verwijst naar de recente Belgische casus van Michelle Martin, medeplichtige van Marc Dutroux.

De pastoraal theoloog Stefan Gärtner zoomt in op de vreemdheid die onvermijdelijk een rol speelt in de communicatie tussen de justitiepastor en de gevangene. Hij probeert deze vreemdheid vruchtbaar te maken voor de reflectie op en de praktijk van de pastorale communicatie.

Ryan van Eijk schetst middels enkele casussen het belang van de 'presentiebenadering'. Soms valt er vanwege massieve onmacht, uitzichtloosheid en een gevoel van diepe verlatenheid bij gedetineerden niet zoveel te bereiken in utilitaire termen en raakt ook de taal als medium van communicatie aan haar grenzen.

Reijer de Vries concentreert zich in zijn bijdrage op communicatie als 'gebeuren' en dus niet louter als instrument. Hij vraagt zich af of ook de prediking, die qua vorm als toespraak immers een eenrichtingsverkeer impliceert, kan bijdragen aan dit 'geschieden van communicatie'. Daartoe onderzoekt hij een gevangenispreek van Karl Barth.

Theo van Dun behandelt de communicatiemogelijkheden in het domein van het liturgisch pastoraat. Net als Van Eijk benadrukt hij dat het gesprek niet de enige vorm van communicatie is, en hij voegt eraan toe: 'zelfs niet de voornaamste'. Hij wijst vooral naar de 'dubbele beweging' die zo centraal staat in de christelijke liturgie: anabasis en katabasis.

De bundel is aangevuld met enkele 'losse bijdragen': Theo de Wit schrijft over 'legitiem geweld' en Fons Flierman presenteert in zijn artikel 'Geestelijke verzorging als beroep' een samenvatting van zijn onderzoek Geestelijke verzorging in het werkveld van justitie (Eburon, 2012).