De Duitse vijfde colonne in de Tweede Wereldoorlog

Dr. L. de Jongs grote geschiedschrijving over het koninkrijk der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog is voorafgegaan door een aantal belangrijke deelstudies, waaronder zijn boek over De Duitse Vijfde Colonne een opvallende plaats inneemt. De Jong voorzag de heruitgave van dit boek, dat van grote betekenis is voor ons inzicht in dc Tweede Wereldoorlog, van een nieuw voorwoord, waarin hij schrijft: ‘Het is bijna een kwart eeuw geleden dat ik, in 1953, dit proefschrift aan de Universiteit van Amsterdam verdedigde. Kort nadien verschenen er Engelse, Amerikaanse, Duitse en Russische uitgaven van - de Russische met schrappingen die buiten mijn voorkennis, laat staan mijn goedvinden, aangebracht waren. Ik had in die buitenlandse uitgaven op allerlei punten gegevens kunnen inwerken, met name inzake acties van de Duitse Abwehr, die ik pas in ’54 verworven had. Waarom dan toch deze ongewijzigde herdruk van de Nederlandse uitgave? Allereerst omdat die gegevens mijn beeld alleen maar bevestigden. Maar voorts: ging ik eenmaal op de bedoelde punten de in ’53 gepubliceerde tekst aanvullen, dan zou ik moeten nagaan of dat niet ook op talloze andere punten diende te geschieden. Dat zou een nieuw uitgebreid bronnenonderzoek vergen waarvoor mij de tijd ontbreekt. Ik ben er ook niet van overtuigd dat zodanig nieuw onderzoek voldoende zin zou hebben: voorzover ik de sinds ’53 elders verschenen literatuur bijgehouden heb, heb ik geconstateerd dat de algemene conclusies waartoe ik in ’53 kwam, geenszins aangetast zijn. [... ] Het hoofdthema van mijn boek, de wijde kloof die er bestaat tussen datgene wat wij menen dat in een bepaalde tijd geschiedt en datgene wat in werkelijkheid plaatsvindt, heeft niet aan actualiteit ingeboet.’