Abel

De Verklaring van de Rechten van de Mens bevat, naast tal van rechten, één enkele plicht: 'elkaar bejegenen in een geest van broederlijkheid'. Mooi! Alleen is er nergens sprake van een grondslag of een oorsprong voor die broederlijkheid. En waar er in de geschiedenis van de mensheid voor de allereerste keer over broers gesproken of geschreven wordt, gaat het meteen fout. Het verhaal van Kaïn en Abel is tot op de draad bekend zoniet versleten, denkt men. Toch blijft het vanaf de eerste serieuze vraag nog altijd even raadselachtig: waarom immers weigert de god van Genesis het offer van Kaïn terwijl Dat van Abel aanvaard wordt? En lijkt om die reden de eerste moord onafwendbaar? Dit raadsel is het vertrekpunt van de nieuwe zoektocht van de Franse psychoanalytica Marie Balmary die, steunend op haar luisterende beroepservaring en op een lectuur van de grondteksten met een kleine groep, een diepgaand onderzoek instelt om het hoe en waarom van die eerste moord te achterhalen. Zit er misschien iets in de woorden die Kaïn te horen krijgt van de god die zich eerder ook tot zijn ouders gericht had, wat ons bij de vorige generatie brengt, bij Adam en Eva in Eden. Een plek die, veeleer dan een paradijselijk oord, een soort testterrein lijkt te zijn waar het eerste sprekende wezen danig op de proef wordt gesteld omdat het niet zo vanzelfsprekend is de andere als andere te erkennen. Misschien slaat de hele thematiek van het verbod trouwens op de instelling van het verschil en de dwingende noodzaak om de wet te eerbiedigen die dit verschil beschermt, en 'verbiedt' dat we de andere opeten. Kortom, een verrassende benadering van een aloud verhaal, die op z'n minst heel veel stof tot nadenken geeft, en tot opnieuw lezen, maar dan misschien ook samen in een geest van de broederlijkheid?