Bohr / Wetenschappelijke biografie / 17

BOHR
Van kwantumsprong tot 'big science'
De Deense fysicus Niels Bohr (1885-1962) behoort, met Max Planck en Albert Einstein, tot de grondleggers van de kwantumtheorie. Hij formuleerde een theoretische grondslag voor het nieuwe atoommodel. Daarmee stond hij tevens aan de basis van de meest spraakmakende tak van de fysica in de twintigste eeuw: de kwantummechanica. In 1921 stichtte Bohr het Instituut voor Theoretische Fysica in Kopenhagen. Een jaar later werd hij onderscheiden met de Nobelprijs voor de natuurkunde. In 1941 had Bohr een ontmoeting met zijn vroegere pupil Werner Heisenberg. Gespreksonderwerp: de Duitse atoombom. In 1943 vluchtte Bohr voor de Duitsers naar de Verenigde Staten, waar hij betrokken raakte bij het Amerikaanse atoomprogramma. In de jaren vijftig ageerde hij tegen het vijanddenken van de Koude Oorlog.
Niels Bohr was zowel wetenschapper als bestuurder en politicus en kan beslist beschouwd worden als een van de eerst voorvechters van de zogenaamde big science.
'Met de ontdekking van Planck van het elementair actiekwantum werd een nieuw tijdperk in de fysische wetenschap ingeluid.' Uit: "Quantum Physics and Philosophy - Causality and Complementrity', 1958
'Men dacht dat de spectra weliswaar geweldig waren, maar dat het niet mogelijk was veel vooruitgang te boeken op dit gebied. Het was zoiets als kijken naar vlindervleugels, met die regelmatige tekening en die prachtige kleuren: niemand dacht dat de basis voor de biologie kon worden gelegd door uit te gaan van de kleuren van een vlindervleugel.' Bohr in een interview in 1962
'Druk je nooit duidelijker uit dan je kunt denken.' Volgens Bohr loopt elke poging om een theorie op een elegante, formele manier uit te drukken het risico misleidend te zijn
'Aangezien de recente ontwikkelingen van de fysica de weg hebben vrijgemaakt om de experimentele gegevens van de scheikunde te interpreteren door overwegingen die veranderd worden door het bestuderen van fysische feno-menen, is er tussen de fysica en de chemie een band geschapen die nooit eerder heeft bestaan.' Bohr in een toespraak voor de Deense Academie van Wetenschappen en Letteren, 1920
'De gehele vooruitgang van de wetenschap vloeit voort uit het benadrukken van moei-lijkheden; de gehele vooruitgang van de fysica berust niet op bewijzen maar op simpele verbanden tussen verschillende opvattingen.' Uit een nooit verzonden brief aan Charles Galton Darwin, 1919