Weerstand in de psychoanalyse

"Bij elke vorm van behandeling komt het voor dat een patiënt niet of alleen gedeeltelijk meewerkt aan zijn genezing. In de geneeskunde wordt deze ontbrekende therapietrouw aangeduid als ‘non-compliance’, in de psychoanalyse met de term ‘weerstand’. In beide gevallen is er sprake van tegenstrijdigheid in het gedrag van de patiënt: enerzijds wil deze herstellen, anderzijds werkt hij of zij het behandelproces bewust of onbewust tegen.

Weerstand kan mild of oppervlakkig zijn. Oppervlakkige weerstand wordt vaak op eenvoudige wijze overwonnen, wanneer er meer vertrouwen kan worden opgebouwd bij de analysant. De weerstand kan echter ook groot en hardnekkig zijn en aanleiding geven tot langdurige impassen of verstoringen, of zelfs tot het afbreken van de analyse. Ondanks het klinisch belang dat aan weerstand wordt toegekend, is er nauwelijks wetenschappelijk onderzoek naar het verschijnsel gedaan.
‘Weerstand in de psychoanalyse’ is gewijd aan de operationalisering van weerstand binnen het psychoanalytisch behandelproces. De auteur heeft op systematische wijze onderzocht of het begrip in de Nederlandse psychoanalytische praktijk nog steeds klinische waarde heeft en wat er nu precies onder wordt verstaan. Met deze studie wordt een significante bijdrage geleverd aan een empirische fundering van het begrip weerstand. Het onderzoek laat – onder meer – zien dat weerstand wordt herkend als afgebakend verschijnsel in het behandelproces en dat het begrip niet alleen een theoretische, maar ook een onmiskenbaar klinische waarde heeft. De vele opgenomen casussen bevestigen dit. Behalve een empirische fundering van het begrip weerstand levert het boek ook uitermate nuttige informatie voor de klinische praktijk.

Quin van Dam, van huis uit klinisch psycholoog/psychoanalyticus, is werkzaam bij het Nederlands Psychoanalytisch Instituut (NPI), locatie Utrecht, en voert een privépraktijk in Leiden. Zijn beroepsmatige interesse ligt op het terrein van de persoonlijkheidsstructuur, vertaald in concreet, observeerbaar gedrag en daarbij aansluitende behandelmogelijkheden."