Van Hell

Johan van Hell (Amsterdam 1889-1952) was een dubbeltalent. Hij was beeldend kunstenaar en tevens professioneel musicus, en behoorde tot de culturele voorhoede van zijn tijd. Als klarinettist speelde hij bij voorkeur eigentijdse muziek en als schilder ontwikkelde hij een zeer oorspronkelijke stijl. Zijn socialistische visie was bepalend voor een groot deel van zijn werkzaamheden. Behalve schilderijen met Amsterdamse marktkooplui of straatmuzikanten tot onderwerp, maakte hij litho's in oplage voor de kleine beurs en werkte hij als tekenleraar op scholen. Daarnaast was hij als vaste invaller-klarinettist verbonden aan het gerenommeerde Concertgebouworkest van dirigent Willem Mengelberg, gaf hij muziekles en is muziek als thema in zijn werk aanwezig. Deze monografie over Johan van Hell gaat in op zijn leven en werk: hij was een veelzijdig en geëngageerd kunstenaar een roerige tijd. Met tekstbijdragen van Caroline Roodenburg (eindredactie), Tineke Reijnders, Bart de Cort, Koosje Hofman, Hans van Hell en Max van Rooy. Johan van Hell was zowel een kunstenaar als een socialist in hart en nieren. Zijn modellen vond hij vooral in de straten van Amsterdam: een olieman of glazenwasser, marktkooplui en straatmuzikanten, bezig hun bescheiden kost te verdienen. Hij verbeeldde vooral de dagelijkse strijd om het bestaan gedurende de crisisjaren. Ondanks deze onderwerpkeuze werd zijn werk nooit melodramatisch of sentimenteel. Veel van zijn werken balanceren op de rand van tristesse en optimisme en laten een grote betrokkenheid zien. Stilistisch heeft zijn werk niet alleen verwantschap met de abstracties van De Stijl, maar ook met Neue Sachlichkeit, een uit Duitsland afkomstige realistische stroming die omstreeks 1925 ook in Nederland opkwam. Daarbij gaf Van Hell zijn realistische voorstellingen vaak een geometrische compositie. Ondanks die vlakke opbouw blijven zijn figuren altijd als individuen herkenbaar. Met zijn gestileerd realisme heeft Johan van Hell zijn plaats in de Nederlandse kunst van het interbellum verdiend. In zijn werk streefde hij er naar om de kloof tussen kunst en maatschappij, tussen kunstenaar en het grote publiek te overbruggen. Zijn werk spreekt nog altijd aan. Veel van zijn schilderijen en litho's bevinden zich in de collecties van musea, zoals het Stedelijk Museum Amsterdam, Museum voor Moderne Kunst Arnhem (nu: Museum Arnhem), Teylers Museum, Museum de Fundatie, Museum Belvédère en het Gemeentemuseum Helmond