Piet Mondriaan

In de tweede helft van 2011 verschijnt een uniek, rijk geïllustreerd boek over het alledaagse leven en werken van Piet Mondriaan. Nooit eerder verscheen in de Nederlandse literatuur een toegankelijk biografisch naslagwerk over zijn Winterswijkse jeugd en zijn latere schildersleven in al zijn bonte schakeringen. Bijzonder zijn de onbekende Mondriaan-anekdotes die de portretfotograaf/schilder Jan Stap in zijn jeugd hoorde van oude, lokale kunstschilders. De Achterhoeker Jan Stap, die in 1930 te Doetinchem geboren werd, klonk het levensverhaal van Mondriaan bekend in de oren, omdat hij hierin veel van hemzelf en zijn gedachtenwereld terugvond. 'Daardoor kon ik me zonder veel moeite in de persoon en zijn tijdsbeeld verplaatsen', aldus Stap. Hij besloot een zo compleet mogelijk verhaal samen te stellen over Piet Mondriaan en zijn directe leefomgevingen.

Nadat Piet op 16-jarige leeftijd besluit om schilder te worden, gaat de schilder-pedagoog Jan Braet von Überfeldt [1807-1894] als mentor een invloedrijke rol in zijn jeugdige leven spelen. Jan Braet von Überfeldt verhuisde, net als de familie Mondriaan, in 1880 naar de Gelderse Achterhoek. De Mondriaans naar Winterswijk en Braet en zijn vrouw Augusta naar het dichtbij gelegen Doetinchem. Piet maakt in 1888 kennis met de 81-jarige grootvaderlijke-realist Braet, die direct oog heeft voor Piets artistieke kwaliteiten. Als mentor heeft de meer vrijzinnige Braet kunstzinnig en spiritueel een grote invloed
gehad op de streng calvinistisch opgevoede Piet.

Piet Mondriaan de mens achter de schilder 1872 - 1944
In talloze 'min of meer' wetenschappelijke boekwerken die in de loop der tijd over Piet Mondriaans werk verschenen, zijn het vooral zijn abstracte werken die de meeste aandacht kregen. Zijn levensverhaal, zijn doen en laten en zijn wel en wee, bleven altijd onderbelicht. Dit boek vertelt over Piets Winterswijkse jeugdjaren en de invloed van zijn bejaarde mentor, de Amsterdamse schilder-pedagoog Jan Braet von Überfeldt, die zich in 1880 vestigde in Doetinchem. Uniek in dit boek zijn de anekdotes uit zijn beginnend kunstenaarsleven. Vanzelfsprekend wordt er ook uitgebreid stilgestaan bij Piets boeiende schildersbestaan dat zich afspeelde in Amsterdam, Laren, Domburg, Parijs, Londen en New York, waar hij op 72-jarige leeftijd overleed. In 1911 bezoekt Piet in het Stedelijk Museum te Amsterdam een tentoonstelling die als eerbetoon voor de Franse impressionist Paul Cézanne wordt gehouden. De expositie wordt aangevuld met werken van grote kunstenaars zoals Pablo Picasso die deelneemt met zijn schilderij 'Les demoiselles d'Avignon'. Dit is het eerste schilderij met een duidelijk kubistisch karakter dat Mondriaan 'ontmoet' en dat een keerpunt is in zijn kunstzinnig denken.

Jan Braet von Überfeldt Mentor van piet Mondriaan 1807 - 1894 Aanvankelijk begon ik, Jan Stap, vijf jaar geleden aan de onbekende levensloop van de Amsterdamse schilder-pedagoog Jan Braet von Überfeldt. Jan Braet verhuisde op latere leeftijd naar Doetinchem en in 1886 werd hij mentor van Piet Mondriaan. Mijn bedoeling was het Braet/Mondriaan-verhaal te beëindigen bij de dood van Braet in 1894. Piet is dan 22 jaar en studeert aan de 'Rijksacademie van beeldende kunsten' in Amsterdam. Gaandeweg werd Mondriaans minder bekende levensloop zo interessant, dat zijn verhaal de hoofdrol overnam. Nadat Piet door zijn schilderende oom Frits Mondriaan, die regelmatig bij Piets ouders in Winterswijk logeerde, kennis maakte met de kunstenaar Jan Braet, onderkende deze oude meester Piets talenten direct. Er ontstond een hechte vriendschap tussen de kinderloze Braet, zijn jonge vrouw Augusta en Piet. De jeugdige Piet, die thuis streng calvinistisch werd opgevoed, kwam bij zijn mentor in een ontspannen, minder dogmatische wereld terecht, een omgeving die kunstzinnig en spiritueel grote invloed op hem had.