Mijn Leven

De Italiaanse Renaissance is bij uitstek het tijdperk van de veelzijdige mensen; een van de veelzijdigste onder die veelzijdige mensen was ongetwijfeld Gerolamo Cardano. Nu is hij nog door twee dingen bekend: de cardanas, waarvan hij het principe beschreven (maar niet uitgevonden) heeft, en zijn prachtige autobiografie, De propria vita, net als de rest van zijn vele boeken geschreven in een heel persoonlijke versie van het Latijn. Cardano werd in 1501 geboren in Pavia, dat als hoofdstad van Lombardije allang overvleugeld was door het naburige Milaan; hij was een onecht kind, maar wist het met veel kunst- en vliegwerk toch tot doctor en professor in de medicijnen te brengen. Beroemd werd hij pas toen hij met zijn eigenzinnige behandelwijze enkele successen bij hooggeplaatste patiënten had geboekt; het hoofd van zijn oudste zoon, die wegens moord werd vervolgd, kon hij er niet mee redden, zijn eigen huid ternauwernood: een pauselijke rechtbank legde hem wegens ketterij (hij had Christus' horoscoop getrokken) gevangenschap, een hoge borgtocht en een publicatieverbod op. Om zijn goede wil te tonen ging hij in Rome wonen (als het ware onder de hoede van de paus), waar hij zijn eigen leven beschreef en waar hij in 1576 stierf. Cardano's boeken gaan zowat over alles: over geneeskunde natuurlijk, over algebra en mechanica, over filosofie, over hoe je moet leven, over wat het voordeel is van tegenspoed, over 'subtiliteit'. Is het laatste boek al een soort encyclopedie, het wordt in veelzijdigheid nog door de postume autobiografie overtroffen. Anders dan die van zijn tijdgenoot Benvenuto Cellini is dat niet in de eerste plaats een bonte verzameling onwaarschijnlijke avonturen, maar meer een essay in de zin van zijn andere tijdgenoot Montaigne. Een boek dus waarin het allerpersoonlijkste hand in hand gaat met de overdenking van de dingen die voor alle mensen het belang van hun leven uitmaken. De vertaler en commentator van Mijn Leven, Jan Lamein (1936), is letterkundige, classicus en gepensioneerd bibliothecaris.