IK HAD MIJN RODE KRUISBAND AFGEDAAN

Het oorlogsrecht moet de humaniteit waarborgen op een plaats waar deze van nature ver te zoeken is: het slagveld. De regels worden in het heetst van de strijd dan ook niet altijd door iedereen nageleefd. Dit thema is, zeker als het gaat om de Duitse aanval op Nederland van mei 1940, van oudsher omgeven met veel emoties en onjuiste beeldvorming. Toch is het als afzonderlijk onderwerp nooit goed onderzocht. Het Instituut voor Militaire Geschiedenis (IMG) heeft dit nu wel gedaan en brengt er een boek over uit: 'Ik had mijn roode-kruis band afgedaan'. Oorlogsrecht en gedragingen van Nederlandse en Duitse militairen in gevecht, mei 1940. De belangrijkste conclusie van het onderzoek, uitgevoerd door prof. dr. H. Amersfoort (IMG en UvA), is dat militairen zich tijdens de oorlog van mei 1940 over het algemeen aan het oorlogsrecht hebben gehouden. Voor wat betreft het Duitse optreden staat deze conclusie haaks op het beeld dat in het publieke debat in Nederland lange tijd gemeengoed is geweest. Niet alleen de Nederlandse, maar ook de Duitse militairen vochten echter merendeels volgens de regels: zij verzorgden hun eigen en elkaars gewonden goed en behandelden krijgsgevangenen met respect. De regels van het oorlogsrecht waren er bij de eenheden van beide partijen goed ingeprent. Toch begingen militairen van beide partijen overtredingen van het oorlogsrecht. Maar dit waren, zo blijkt uit dit onderzoek, uitzonderingen op de regel. Schendingen als het doodschieten van krijgsgevangenen, het misbruik van gevangenen als levend schild of het beschieten van rode-kruisposten kwamen in bepaalde gevallen voort uit kwade opzet. Zij konden ook het gevolg zijn van wraak, doodsangst, verwarring of lijfs-behoud. Professor Amersfoort beargumenteert dat in een enkel geval schending van het oorlogsrecht zelfs te verkiezen viel boven het respecteren ervan. Deze studie beschuldigt niet en vergoelijkt evenmin. Zij geeft een inzicht in wat er tijdens de meidagen van 1940 in het gevecht gebeurde en verklaart waarom militairen zich in uitzonderlijke gevallen hebben gedragen zoals zij hebben gedaan. In dit boek laat professor Amersfoort zien wat oorlog - als het recht van de sterkste geldt, de wil om te winnen domineert en het zaaien van dood en verderf de realiteit is - soms bij mensen teweeg kan brengen en hoe de heftigheid van de strijd de humaniteit in het gedrang kan brengen.