Het dokterscomplot ; Dochter van een arts-saboteur

13 Januari 1953: De Sovjetregering maakt de ontmaskering bekend van een groep ‘moordenaars in witte jassen’. Het betreft ‘terroristen uit de medische wereld’ die het op het leven van toppolitici en hoge militairen hebben voorzien. 3 Februari 1953: Jakov Rapoport wordt gearresteerd door het Ministerie van Staatsveiligheid. Met hem verdwijnt het puikje van de Academie van Medische Wetenschappen in de cel: merendeels joodse hoogleraren. 4 Maart 1953: Stalin sterft. 4 April 1953: De nieuwe regering maakt bekend dat ‘allen, bij deze zaak betrokken, door het voormalige Ministerie van Staatsveiligheid zonder enige wettige grond en ongerechtvaardigd zijn gearresteerd. [...] De gearresteerden zijn volledig gerehabiliteerd en in vrijheid gesteld.’ In 1975 voltooide Jakov Rapoport zijn kroniek over de twee angstigste maanden uit zijn leven; pas in 1988 kon het werk plotseling verschijnen in de Sovjetunie: dc oplage van 100.000 exemplaren was binnen een weck uitverkocht. Flet dokterscomplot is met gevoel voor humor geschreven en leest als een misdaadroman, die men als een klucht zou kunnen omschrijven, ware het verhaal verzonnen geweest. Indrukwekkend is vooral de wijze waarop dc arts Rapoport zijn ervaringen in de beruchte Lefortovo-gevangenis op analytische wijze beschrijft. Bij de verschijning van de Nederlandse vertaling in 1990 leeft Rapoport, inmiddels 93 jaar oud, gezond en wel in Moskou. Hij wéét dat hij zijn leven na 4 maart 1953 te danken heeft aan de dood van slechts één man: Stalin. Aan deze vertaling zijn de herinneringen van zijn dochter Natasja, destijds veertien jaar oud, toegevoegd. Ook voor haar waren dit angstige maanden. Daarom is zij sinds 1953 ieder jaar op 4 april bij haar vader om op die dag zijn ‘wedergeboorte’ te vieren.