Geschiedenis En Utopie

Er is geen paradijs mogelijk behalve in het diepst van ons wezen en als het ware in het ik van het ik; en dan nog is het, om het erin te vinden, noodzakelijk alle paradijzen, de voorbije en potentiële, bekeken te hebben, ze met de onhandigheid van het fanatisme liefgehad of gehaat te hebben en ze vervolgens met de bekwaamheid van de teleurstelling onderzocht en verworpen te hebben. Cioran noemde zijn geschriften eens ‘oefeningen in anti-utopie’. Niet bereid een volgeling te zijn van andermans zaligmakende voorstellingen of (andersom) zelf een meester voor volgelingen te zijn – een eigenschap die hij deelt met Nietzsche – onderkende hij de dringende behoefte bij de grote massa om altijd weer achter een nieuwe waan aan te hollen maar al te goed. In ‘Geschiedenis en utopie’ analyseert hij de verschillende illusies die de wereld creëert om niet aan het heden te lijden: de nostalgie naar een imaginair paradijs in het verleden en de vlucht naar voren in een utopische toekomst. Cioran mag dan de noodzaak van deze ficties voor de gemiddelde mens onderschrijven, hij haalt ze ook weer even hard onderuit. Dat is typerend voor Cioran, een extreme dialecticus die nooit tot rust komt in een geruststellende conclusie, maar die van zijn innerlijke gespletenheid briljant verslag weet te doen in messcherpe formuleringen die het schijnbaar onverenigbare verenigen.