Egodocumenten 11 - Mijne vrolijke wijsgeerte in mijne ballingschap

De autobiografie van de bekende patriot Gerrit Paape (1752-1803) verscheen in druk in 1792, terwijl de auteur zich in ballingschap bevond. Vanuit Duinkerken, de plaats waar veel patriotten betere tijden afwachtten, richtte Paape zich tot de lezers in zijn 'gewezen vaderland'. Door zijn lezers en geestverwanten zo te laten weten, dat hij aan gevechtskracht niet had ingeboet, ontdook Paape 'in geschrifte' zijn verbanning. Gerrit Paape, die de Nederlandse literatuur van de late achttiende eeuw heeft verrijkt met een vloed aan scherpzinnige en humoristische politieke romans, schetst in zijn autobiografie zijn ontwikkeling als schrijver en de vorming van zijn wijsgerig systeem. Die wijgerigheid heeft niet zo veel om het lijf, al zijn de patriotse implicaties ervan onmiskenbaar. De ontwikkeling van zijn schrijverschap echter is met grote precisie en een moderne visie getekend. In zijn autobiografie identificeert Paape zich met de broodschrijver, een tot die tijd nauwelijks gewaardeerd type schrijver. De autobiografie van Paape is alleen al om die reden een heruitgave meer dan waard: de genese van een modern commercieel schrijverschap is in de Nederlandse literatuur nergens zo helder en zo uitdagend beschreven. Mijn vrolijke wijsgeerte in mijne ballingschap is daarnaast een belangwekkend politiek document: een gebannen patriot tracht langs de wegen van autobiografie en wijsbegeerte zijn publiek te herwinnen en te beïnvloeden. De kracht van Paapes autobiografie is, dat zij er ook nu nog in slaagt lezers te intrigeren en te irriteren.