Bestuurlijke informatievoorziening en automatisering / Informatieverzorging

Er is veel geschreven over informatiesystemen en over de mogelijkhe. den van automatisering op dit terrein. Dit boek is niet bedoeld om daaraan essentieel nieuwe dingen toe te voegen. Doel is om datgene wat over deze onderwerpen is gepubliceerd, systematisch op een rij te zetten en relevante literatuur op dit gebied te noemen. In het boek wordt sterk de nadruk gelegd op de samenhang tussen informeren en beslissen binnen een organisatie. Gegevens die geen zinvolle ondersteuning bieden voor beslissingsprocessen binnen een organisatie zijn geen informatie, maar zijn irrelevant, overbodig en zelfs storend. Een sterk accent wordt in dit boek gelegd op geautomatiseerde informatiesystemen. De reden daarvan is dat de problematiek van het ontwerpen, construeren en beheren van informatiesystemen het meest pregnant naar voren komt bij automatisering. Immers, automatisering vereist dat men expliciet vastlegt wat een systeem wel of niet moet kunnen. Fouten of tekortkomingen in ontwerp, constructie of beheer worden genadeloos afgestraft. Bij het opzetten van een handmatig systeem geldt het laatstgenoemde veel minder. Mensen zijn in staat te improviseren en zodoende lacunes in een informatiesysteem op te vangen. Automaten kunnen dat veel minder, en dat zal wel zo blijven. Dit boek bevat geen diepgaande behandeling van allerlei technieken en hulpmiddelen bij het ontwikkelen van informatiesystemen. Dat is een bewuste keuze. Naar onze opvatting zijn er al vele publikaties die het ‘instrumentele’ van het ontwikkelen van een informatiesysteem behandelen. Veel minder literatuur is beschikbaar die probeert het wezen van een ontwikkelingsproces in kaart te brengen, met de vele aspecten en facetten die daarbij een rol spelen. Het is om die reden dat we in dit boek uitvoerig ingaan op visies en beschouwingen over het ontwikkelen van informatiesysternen en op de denkwijzen die achter de vele methoden op dit gebied schuil gaan. Als zodanig beoogt dit boek een leidraad te zijn voor het positioneren en evalueren van de rijke verscheidenheid aan methoden, technieken en (geautomatiseerde) hulpmiddelen voor de ontwikkeling van informatiesystemen. Een vraag die men zich kan stellen, is of het ontwerpen van informatiesysternen ten behoeve van menselijke acties en beslissingen anders is dan het ontwerpen van geautomatiseerde produkten (automatise VNZNZENE U NANA ind ring in wasautomaten, vrachtauto’s, etc.) of het ontwerpen van geautomatiseerde fabricageprocessen (automatische procesregeling, automatische transporten lasrobots e.d). Men kan daar verschillend over denken. melk geval is het zo dat bij het ontwikkelen van een (bestuurlijk) informatiesysteem de menselijke factor zwaarder weegt in het gehele ontwerpen bouwproces, vergeleken met overige vormen van automatisering. Dit brengt specifieke problemen met zich mee. We noemen hier slechts het communicatieprobleem tussen informatievragers en gegevensverschaffers en het probleem dat menselijke beslissingsprocessen zich veelal afspelen in een vage ofwel fuzzy beslissingsemgeving. Daardoor zijn menselijke acties en beslissingen veel moeilijker geheel of gedeeltelijk te formaliseren, iets wat toch een vereiste is, wil men dergelijke processen met een geautomatiseerd informatiesysteem ondersteunen. Oorspronkelijk is dit boek bedoeld om studenten in de technische bedrijfskunde kennis te laten maken met het ontwerpen van (geautomatiseerde) informatiesystemen. Het boek heeft daarnaast ingang gevonden bij praktijkmensen en bij instellingen van het hoger beroepsonderwijs. In het bijzonder is het boek gericht op het management, om inzicht en begrip te kweken voor de problematiek van het ontwikkelen van informatiesystemen. Daarnaast is het boek bedoeld voor informatieplanners en informatie-analisten. Beide soorten functionarissen kan men vergelijken met architecten, verantwoordelijk voor een adequate inrichting van de informatievoorziening binnen een organisatie en voor een goede opzet van de afzonderlijke informatiesystemen. De zesde druk is opnieuw aangepast ten opzichte van de vijf voorgaande drukken. Hoofdreden om aan te passen is dat veel automatisering langzamerhand infrastructureel van aard wordt. Ging het een tiental jaren geleden nog om het ontwikkelen en beheren van afzonderlijke applicaties, tegenwoordig staat het ontwikkelen en beheren van infrastructuren meer en meer centraal. Wat precies verstaan wordt onder infrastructuren, zal nog in detail worden toegelicht. T.M.A. Bemelmans Eindhoven