Zorg voor zorgenkinderen / Jaarboek voor de geschiedenis van opvoeding en onderwijs / 5

"Jaarboek voor de geschiedenis van opvoeding en onderwijs 2004

Zorgenkinderen in beeld, het vijfde jaarboek voor de geschiedenis van opvoeding en onderwijs, bevat vijf originele en verrassende studies op het terrein van de historische orthopedagogiek. Het brengt ‘zorgenkinderen’ in beeld die de laatste twee eeuwen onder de hoede van pedagogen kwamen. Aan de hand van uniek bronnenmateriaal maakt de lezer kennis met vroege pedagogische initiatieven ten bate van kinderen met een mentale of zintuiglijke beperking.
Het eerste artikel gaat over de in 1790 in Groningen gestichte dovenschool. In dit artikel geven Corrie Tijsseling & Marjoke Rietveld-van Wingerden blijk van het toen heersende, ongebreidelde verlichtingsgeloof in de mogelijkheden van opvoeding en vorming. In het tweede artikel ontrukken Walter Hellinckx en Pieter Verstraete de fascinerende casus van een doofblind Belgisch meisje aan de vergetelheid. Zij analyseren de wijze waarop Charles-Louis Carton, die in 1836 te Brugge een school voor doven en blinden oprichtte, haar opvoeding ter hand nam. De derde bijdrage belicht de rol van vrouwen in de in 1855 gestichte Idiotenschool in Den Haag. Annemieke van Drenth gaat daarbij na in hoeverre hun betrokkenheid van invloed was op de professionele status van deze instelling.
Initiatieven met betrekking tot zorgenkinderen waren tot 1900 nieuw en nog incidenteel. Mede dankzij de invoering van de leerplicht in Nederland (1901) en België (1914) ontstond echter in het begin van de twintigste eeuw een gedifferentieerd systeem van aangepast onderwijs. Bij de selectie van kinderen voor deze vorm van onderwijs speelde de schoolarts een belangrijke rol. Dit vormt het onderwerp van het vierde artikel door Fedor de Beer. Het vijfde en laatste artikel gaat over ‘zenuwachtige kinderen’ en laat zien dat de differentiatie in handicaps in deze periode toenam. Daarnaast toont Nelleke Bakker aan dat met deze uitbreiding in typen ‘zorgenkinderen’ verschillende belangen gediend waren."