Wat is filosofie?

José Ortega y Gasset (1883-1955) is de belangrijkste en een van de beroemdste moderne Spaanse filosofen. Wat is filosofie? is ontstaan tijdens een reeks voordrachten die hij in 1929, na de sluiting van de universiteit tijdens de dictatuur van generaal Primo de Rivera en zijn daarmee samenhangende ontslag als hoogleraar, gehouden heeft in een Madrileens theater.
Onder het motto ‘helderheid is het gulle gebaar van de filosoof’ vormt het een zeer geslaagde poging van Ortega aan iedereen te laten zien wat filosofie concreet is. Daarbij gaat hij tegelijkertijd in tegen de filosofie van Heidegger, niet alleen direct, door een kritische hervorming van diens cruciaal concept van de ‘Sorge’, maar ook indirect, door zijn glasheldere stijl en schrijfwijze die volledig afwijken van de vooropgezette duisterheid en het gekunstelde esoterisme die de heideggeriaanse filosofie kenmerken.
Wat is filosofie? wordt dan ook beschouwd als een van de beste introducties tot het denken van Ortega en als een klassieke tekst in de moderne Spaanse filosofie. Als geen ander werk laat het zien dat hij een echte essayistische filosoof is, een filosoof die publiekelijk toont wat de filosoof steeds weer te doen staat: filosoferen, de filosofie ontwikkelen in de (denk)handeling van het filosoferen zelf.
Dat gebeurt in Wat is filosofie? door het proces van het denken plastisch op de planken te brengen in een ‘one man show’.
Terwijl het denken door Ortega als essentiële limiet, als hart van de subjectiviteit en de persoon, op de objectiviteit en de wereld wordt gericht, vormt het hart van de objectiviteit voor hem het menselijke leven, oftewel, het eigen leven, ons leven, het eigen leven van iedereen. Dat (eigen) leven, waarin persoon en wereld samengaan als onscheidbare tweelingen, is het kunstwerk waaraan de mens steeds opnieuw vorm moet geven: een eindeloos project, eeuwig in wording…