Sun Tzu's krijgskunst van Advocaten

De Chinese veldheer en filosoof Sun Tzu schreef zijn verhandeling over de krijgskunst De kunst van het oorlogvoeren circa 500 jaar voor Christus, maar de daarìn opgenomen denkbeelden en lessen zijn vok nu, 2500 jaar later, volledig actueel, al was het alleen maar omdat conflict zo oud ís als de wereld en zolang de wereld blijf bestaan conflicten een onverbrekelijk onderdeel uitmaken van de strijd om het bestaan van alles dat leeft, Wat ligt dan meer voor de hand dan een vertaling voor advocaten, die immers al ìn de zeventiende eeuw, zoals Hermesdorf citeert in zijn handboek uit 1951 over de advocatuur Zicht en schaduw in de advocatuur der Lage Landen, gloedvol werden betiteld als “les chevaliers de loix’ (Boutillier). Procederen is strijd leveren, waarbij hel gesproken en geschreven woord de wapens zijn en de strijd soms gaat op leven en dood (een verloren procedure kan immers het faillissement betekenen). Maar advocatuur — rechtshulp leveren — ís meer dan alleen procederen. Adviseren over contracten en meer in het algemeen adviseren om ìn de toekomst procedures te kunnen voorkomen is een belangrijke taak van de advocaat. En daar ligt de kracht van Sun Tzu’s krijgskunst, omdat hoe belligerent de oude Chinese krijgsheren ook waren, de lessen van Sun Tzu nu juist in het teken stonden van winnen zonder strijd. Strijd, oorlog voeren, is de meest primitieve vorm van conflictoplossing. Euripides schreef reeds in circa 410 v.Chr. in zijn verhandeling over de Phoenicische vrouwen: ‘De doden kennen geen overwinning’. De ultieme victorie is gelegen in het oplossen van het conflict zonder strijd. Dat is Sun Tzu’s les, ook voor advocaten. De auteur combineerde zijn jarenlange ervaring als advocaat met zijn grote belangstelling voor de krijgskunst en krijgsgeschiedenis tot dit “handboek soldaat voor de advocaat’, Mr. C‚G.Scholtens (1946) is van 1970 tot medio 2005 als advo|: bij NautaDutilh in Rotterdam werkzaam geweest en heeft vele functies in de advocatuur vervuld. Sun Tzu's krijgskunst voor advocaten werd uitgegeven ter gelegenheid van zijn aas afscheid van de advocatuur. In 2007 maakte hij gedurende drie maanden in Afghanistan deel uit van de Taskforce Uruzgan om een bijdrage te leveren aan het herstel van de rechtsorde in Uruzgan. Als de weg naar de hel is geplaveid met goede voornemens, waartoe leiden dan goede voornemens die tot uitvoering zijn gebracht? Alleen de tijd zal dat leren en in ieder geval is met het schrijven van dit boek een lang sluimerend idee in daad omgezet. Zoals de weg van een eerste gedachte naar het uiteindelijk verschijnen van de wet in het Staatsblad een lange, moeizame en soms vruchteloze is, die des te meer voldoening geeft wanneer de eindstreep wordt gehaald, zo gaat het ook met het schrijven van een boek. De gedachte om Sun Tzu's krijgskunst te ‘vertalen’ voor de advocatuur ontsproot aan een combinatie van drie van mijn bezigheden: een ruim 35-jarig bestaan als advocaat, het in de loop der jaren binnen de advocatuur vervullen van een aantal opleidingsfuncties en een passie voor “wargames’ en krijgsgeschiedenis. Door die laatste hobby stuitte ik op het meesterwerk van Sun Tzu. Zoals Von Clausewitz’ verhandeling uit 1832 “Vom Krieg” in de westerse wereld alom bekendheid geniet zo geldt dat voor Sun Tzu's “Bing fa” (krijgskunst) in de oosterse wereld. De Chinese veldheer en filosoof Sun Tzu schreef zijn verhandeling over de krijgskunst circa 500 jaar voor Christus, maar de daarin opgenomen denkbeelden en lessen zijn ook nu, 2500 jaar later, volledig actueel, al was het alleen maar omdat conflict zo oud is als de wereld en zolang de wereld blijft bestaan conflicten een onverbrekelijk onderdeel uitmaken van de strijd om het bestaan van alles dat leeft. De kreet ‘voetbal is oorlog’ is al tekenend genoeg en vanuit Japan zijn de afgelopen decennia lessen uit de krijgskunst overgewaaid naar managementtheorieën. Sun Tzu's krijgskunst is inmiddels op vele manieren ver_taald, niet alleen voor de moderne veldheren maar ook voor managers, beleggers en strategen op welk gebied dan ook en zelfs recent als strategieën voor de liefde en opvoeding van kinderen. ‚ Wat ligt dan meer voor de hand dan een vertaling voor advocaten, die immers al in de zeventiende eeuw, zoals Hermesdorf in zijn handboek “Licht en schaduw in de advocatuur der Lage Landen” uit 1951 over de advocatuur citeert, gloedvol betiteld werden als “les chevaliers de loix” (Boutillier). Procederen is strijd leveren, waarbij het gesproken en f geschreven woord de wapens zijn en de strijd soms gaat op leven en dood ‘(een verloren procedure kan immers het faillissement betekenen). Maar advocatuur — rechtshulp leveren — is meer dan alleen procederen. Adviseren over Contracten en meer in het algerneen adviseren om in de toe. komst procedures te kunnen voorkomen. En daar ligt de kracht van Sun ‘Tzu’s krijgskunst, omdat hoe belligerent de oude Chinese krijgsheren vok waren, de lessen van Sun Tzu nu juist in het teken stonden van win. nen zonder strijd. Strijd, oorlogvoeren, is de meest primitieve vorm van conflictoplossing. Euripides schreef reeds in circa 410 v.Chr. in zijn ver. handeling over de Phoenicische vrouwen: “De doden kennen geen over. winning”. De ultieme victorie is gelegen in het oplossen van het conflict zonder strijd. Dat is Sun Tzu's les, ook voor advocaten. Sun Tzu’s verhandeling over de krijgskunst bevat dertien hoofdstukken, Waarvan het eerste gaat over strategische keuzes die vooraf gemaakt moe. ten worden en die beslissend zijn voor de afloop van het conflict Mijn vrije vertaling, of beter gezegd bewerking (ontleend aan de gezag. hebbende engelse vertaling “The Art of War” van Cleary uit 1988) toege. spitst op de advocatuur, met mijn toelichtende commentaar, zal voor ingewijden waarschijnlijk veel blijk van herkenning en hopelijk af en toe een speelse glimlach opleveren, maar ook de nog onschuldige buiten. staander misschien enigszins wreed de schellen van de ogen doen vallen bij kennismaking met de diepste geheimen van het ragfijne spel van advo. catuurlijke conflictoplossing. Sun Tzu’s krijgskunst heeft, zoals hierna zal blijken, een aantal centrale thema’s die in vele varianten telkens herhaald worden. Ter wille van de authenticiteit en onder het motto “Frapper, frapper toujours” heb ik er voor gekozen de tekst volledig te volgen in plaats van een samenvatting te maken. Dit boek is de neerslag van muin ervaringen als advocaat en bedoeld als handleiding voor het beoefenen van het “nobile officium” zoals zich dat in de loop der tijd tot zakel ke dienstverlening heeft ontwikkeld en waar ik ter toelichting voorbeelden heb genoemd komen die hoofdzakelijk uit mijn arbeidsrechtelke praktijk, maar ieder praktijkgebied zal soortgelijke situaties kennen. Jesse van Muylwijck, bekend van zijn strips “de Rechter”, is zo vriendelijk geweest dit boek te voorzien van een aantal treffende illustraties. Mijn kantoorgenoot mr. G.A. van der Steur ben ik veel dank verschuldigd voor zijn kritische blik op het concept en niet in de laatste plaats ook mun secretaresse Hélène de Koning, voor het maar weer eindeloos aanpawet van de conceptteksten. Tenslotte ben ik mijn beide uitgevers, Numer en Sdu, zeer erkentelijk, dat zij gezamenlijk — een unieke samenwerking tet gelegenheid van mijn afscheid uit de advocatuur dit, naar A hoop ws voor vele generaties advocaten nuttige, boek hebben willen uitbrengen. Bedoeld als “handboek soldaat voor de advocaat” mag dit boek dan veh in geen enkele advocatenboekenkast ontbreken.