Sprong in het duister

‘Een sprong in het duister’, dat was de verzuchting die de Duitse kanselier Bethmann Hollweg in juli 1914 slaakte toen hij dacht aan de mogelijkheid van een oorlog. Duitsland nam een enorme gok – en verloor. De Eerste Wereldoorlog, die als een orkaan over Europa trok, zou het continent ontredderd achterlaten. Dit boek draait om de vraag hoe de Eerste Wereldoorlog Duitsland heeft veranderd. Dassen toont aan dat het Duitse Keizerrijk vóór 1914 de potentie had om zich te ontwikkelen in de richting van een moderne, democratische samenleving, waarin bijvoorbeeld de Joden goed geïntegreerd zouden zijn. Tijdens de oorlog echter radicaliseerden de legerleiding en de rechts-nationale krachten en ontaardde de strijd onder leiding van legerleider Erich Ludendorff in een meedogenloze totale oorlog. Duitsland kwam verdeelder dan ooit uit de oorlog tevoorschijn. De erfenis van de oorlog voor de Weimarrepubliek (1918-1933) was zwaar, maar toch was de eerste democratische republiek op Duitse bodem niet gedoemd om te mislukken. Dassen laat overtuigend zien dat we de Duitse geschiedenis vóór 1933 niet uitsluitend moeten bezien als een voorportaal tot Hitlers Derde Rijk en aanloop tot de Tweede Wereldoorlog. de Volkskrant: ‘Een indrukwekkend boek’ (*****). NRC: ‘In zijn imposante boek over WO I rekent historicus Dassen af met de grote clichés rond deze oorlog’. Over De Weimarrepubliek: ‘Een fantastisch boek. Zeldzaam prettige persoonlijke benadering, de mensen komen naast je te staan.’ Geert Mak