Serie geschiedenis en gezondheid Reis door de hel der onschuldigen

Tegen het einde van de negentiende eeuw laaide in noordwest Europa een heftige discussie op over de toelaatbaarheid van medisch-wetenschappelijke proeven op levende dieren (vivisectie). Op de golven van deze commotie werden in een aantal landen anti-vivisectie-organisaties opgericht. Deze probeerden een praktijk te bestrijden waar maar een zeer klein aantal mensen mee bekend was. Dierproeven werden verricht in laboratoria en collegezalen, in ruimten die niet voor publiek toegankelijk waren. Er was dan ook nauwelijks iemand die, zoals een anti-vivisectionist het rond 1900 uitdrukte, 'de verborgen zonden van de vivisectoren' kende. De bestrijders van vivisectie beschouwden het daarom als hun taak om de mensen de ogen te openen. De waarheid over 'het kwaad' van de vivisectie, ook wel 'de Hel der onschuldigen' genoemd, moest worden ontdekt en tentoongesteld. In een stroom aan geschriften, romans, essays, gedichten en pamfletten, beschreven de anti-vivisectionisten deze zoektocht naar de waarheid over vivisectie en hun de strijd tegen dierproeven als een reis door een onbekend, geheimzinnig en duister gebied. De afloop van de reis was onzeker en onderweg moest de anti-vivisectionistische held of heldin afstand doen van materieel gewin en maatschappelijke erkenning. Reis door de hel der onschuldigen biedt de lezer een tocht door de expressieve politieke stijl en de verbeelding van de Nederlandse anti-vivisectionisten. Kluveld laat zien dat het verzet tegen vivisectie begrepen moet worden tegen de achtergrond van opvattingen over religiositeit, wetenschap, mannelijkheid en vrouwelijkheid, politiek, verbeelding en moderniteit. Zij laat op deze wijze zien dat het onterecht is dat de anti-vivisectionisten in de historiografie doorgaans als verliezers van de moderne tijd en daarom als oninteressant verschijnsel terzijde zijn geschoven. Deel 2 in de serie Geschiedenis en gezondheid.