Schreber, vader en zoon

Moritz Schreber is de vader. Een arts en befaamd heilgymnast, beroemd als de dokter Spock van de negentiende eeuw, maar vooral berucht als exponent van de 'zwarte' pedagogiek. Evenzeer een sadistische kinderkweller en huistiran als mythische grondlegger van de Duitse volkstuintjes, tegelijk wegbereider van het fascisme en patroonheilige van de milieubeweging.

Paul Schreber is de zoon. Een succesvolle jurist en rechter, die op zijn vijftigste krankzinnig wordt en een imposant boek schrijft over zijn religieuze wanen en denkbeelden, de Denkwürdigkeiten eines Nervenkranken (1903). Sigmund Freud beschouwt hem in zijn Psychoanalytische opmerkingen over een autobiografisch beschreven geval van paranoia (1911) als een gemankeerde homosexueel, die krankzinnig wordt omdat hij de liefde voor zijn vader verdringt. Sindsdien hebben talloze psychoanalytici een antwoord gezocht op de vraag: is de zoon krankzinnig geworden door de schuld en de opvoeding van zijn vader?

Han Israëls onderzoekt in dit boek zowel de faam van de vader als de roem van de zoon. Aan de hand van een biografische beschrijving van de familie Schreber geeft hij een fascinerende reconstructie van het beeld dat in de loop der geschiedenis van vader en zoon is gevormd. Hij laat stap voor stap zien hoe de vader Schreber tot een moordzuchtige kwelgeest uitgroeit en zijn zoon Paul tot de beroemdste patiënt in de geschiedenis van de psychiatrie. Israëls bewijst in zijn behandeling van het geval Schreber een gedreven speurder en een nauwgezet historicus te zijn die de bewuste en onbewuste geschiedvervalsing op ironische wijze analyseert en een verbijsterende, groteske overschrijftraditie blootlegt.