Rituelen na rampen / Meander / 3

Meer en meer heeft men na een ramp ook oog voor de rituelen. Met zorg en aandacht organiseert men een stille tocht en een herdenkingsdienst, treft men voorbereidingen voor een blijvend monument ter gedachtenis, of start men de traditie van een jaarlijkse herdenking. Zeer opmerkelijk is dat dergelijke rituelen nauwelijks de aandacht hebben getrokken van onderzoekers.Dit boek is het verslag van een eerste verkenning van dit in Nederland met name in de jaren negentig van de vorige eeuw opkomend ritueel repertoire. Dat repertoire blijkt opmerkelijk coherent en overzichtelijk. Het was er blijkbaar gewoon, zomaar, toen in de Bijlmer in 1992 naar passende vormen van collectieve rouw en herdenking gezocht werd. Vooral na 1996 (herdenkingsriten Diana, affaire Dutroux, aanslagen van zinloos straatgeweld) waren er vaste pijlers: stille tocht, collectieve rouwdienst, monument en een jaarlijkse herdenking.Deze studie beziet meer in het bijzonder het rampritueel vanuit het perspectief van de actuele dynamiek en vanuit de verwerking (coping) van het trauma. Daartoe worden eerst de centrale begrippen ramp, ritueel en traumaverwerking neergezet. Dan volgt er een peiling: eerst algemeen (overzicht van rampen) en vervolgens aan de hand van vijf casussen met elk een eigen thematisch accent (officiële herdenkingsdienst Bijlmerramp en Herculesramp, traumaverwerking via stille tocht en herdenkingsdienst in Volendam, herdenkingsmonumenten en jaarlijkse herdenkingsriten, stille tocht via Enschede).Daarna volgen er twee hoofdstukken waarin het algemeen kader van de actuele rituele ontwikkelingen en traumaverwerking worden uitgewerkt. Het slothoofdstuk heeft het karakter van het bekende 'balans en perspectief'. // Recensie(s) :Studie over riten na rampen en straatgeweld in Nederland vanaf 1992 (Bijlmer) tot 2001 (Volendam) en de lijnen en ontwikkelingen die daarin te zien zijn. Hoe onder meer invloeden uit het buitenland, zoals de Witte Marsen in België en de dood van een wereldberoemdheid als Diana, en toch vooral ook de specifieke Nederlandse processiecultuur hierbij een rol speelt. Ook en met name over de rollen en betekenissen van riten voor de verwerking bij directe nabestaanden en voor de samenleving in breder verband. Terwijl vele aspecten van rampen uitgebreide bestudeerd zijn, werden van de rol en het belang van de rite nauwelijks nog studie gemaakt. Het boek verheldert de thematiek vanuit diverse disciplines en legt verbanden met de grote veranderingen in de samenleving, zoals de rollen van overheid, burgers, oude en nieuw media en kerken. Deze studie is resultaat van een onderzoeksproject dat werd uitgevoerd door het Liturgisch Instituut Tilburg. Uitermate leesbaar geschreven en relatief breed toegankelijk.