Religie in de 21ste eeuw

Nog niet zolang geleden dachten verlichte geesten dat de religie defi-nitief op haar retour was, of hoogstens nog in enkele reservaten aan de rand van de Nieuwe, Moderne Wereld zou overleven. Die conclusie bleek voorbarig. Waar in Europa de gevestigde godsdienst met stille trom leek te verdwijnen, doken onmiddellijk allerlei religieuze groepen op die voor elke verlichte geest een veel grotere dreiging dan de traditionele religies zouden moeten vormen. De hang naar het mystieke, paranormale en demonische, het geloof in religieuze complot-theorie tot zelfs in de meest baarlijke nonsens, overtreft vele malen de interesse die voor wetenschap, kunst en cultuur aan de dag wordt gelegd. En intussen zijn de ge titutionaliseerde godsdiensten ook hier nog niet helemaal uitgeteld. De islam is in West-Europa een levende aanwezigheid geworden, een presentie die alleen maar in belang zal toenemen en indirect ook de andere grote godsdiensten weer op het voorplan zal brengen. Kortom, de problemen die samenhangen met de confrontatie tussen religie en moderniteit zullen ons ook in de toekomst nog veelvuldig bezighouden.
Religie in de 21ste eeuw is een meeslepende zoektocht naar de betekenis van religie vandaag in haar relatie tot andere betekenisfenomenen zoals wetenschap, ethiek, politiek en kunst. De Dijn analyseert de religie hier als een typisch menselijk fenomeen en als onderdeel van de manier waarop de cultuur via haar symbolische categorie het menselijk leven en samenleven vormgeeft. De betekenis van dit fenomeen ligt minstens ten dele in het feit dat het gaat om een eigen levensvorm van grote complexiteit en subtiliteit die in iedere cultuur verankerd is. Een globale verwerping van de religie zou dan ook wel eens een verwerping van de mens en van het menselijke als zodanig kunnen zijn.
Indachtig Baudelaires adagium dat 'er op aarde niets interessanters bestaat dan de religies' ging filosoof Herman De Dijn op zoek naar de zin en de betekenis van dit fascinerende fenomeen voor onze tijd. Een eyeopener voor voor- en tegenstanders.
HERMAN DE DIJN (1943) is hoogleraar aan het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte en voormalig vicerector van de K.U. Leuven. Sinds vele jaren is hij een scherp en kritisch observator van de ontwikkelingen in de hedendaagse cultuur en maatschappij. Hij is auteur van veelbesproken boeken als Hoe overleven we de vrijheid? (1997) en Taboes, monsters en loterijen. Ethiek in de laat-moderne tijd (2003).