Passies

‘Ik hoop dat dit boek nooit gelezen wordt’, zo begint Marguerite Yourcenar Passies (Feux, eerste uitgave 1936), dat ze schreef toen ze tweeëndertig jaar oud was. Deze openingszin geeft onmiddellijk het persoonlijke en emotionele karakter ervan aan. In een van haar brieven uit de jaren zeventig zegt Yourcenar Feux en Alexis tot haar meest persoonlijke werk te rekenen. Het verklaart voor een deel de herleefde belangstelling voor deze hoeken, want de vraag naar de mens achter de schrijfster is, ondanks de biografie van Josyane Savigneau, nog niet volledig beantwoord, zo dat al ooit mogelijk zal zijn. Passies is een reeks novellen, lyrische prozastukken, bijna gedichten, die door een bepaalde opvatting van de liefde zijn geïnspireerd. We vinden er, afgewisseld met persoonlijke notities, de geschiedenissen van Phaedra, Achilles Patroclus, Antigone, Lena, Maria Magdalena, Phaedo, Clytaemnestra en Sappho. ‘In Passies, waarin ik meende slechts een heel concrete liefde te verheerlijken of misschien te bezweren', zo schrijft de auteur, ‘sluit de verafgoding van de geliefde persoon heel duidelijk aan bij abstractere maar niet minder hevige hartstochten die soms over de geestelijke en lichamelijke obsessie zegevieren: in Antigone of de keuze is de keuze van Antigone de gerechtigheid; in Pliaedo of de duizeling is de duizeling die van de kennis; in Maria Magdalena of de verlossing is God de verlossing. Er is daar geen sprake van sublimatie, zoals een beslist ongelukkige en voor het lichaam zelf beledigende uitspraak zegt, maar van het diepe inzicht dat de liefde voor een gegeven persoon, hoe hartverscheurend ook, dikwijls slechts een mooie voorbijgaande gebeurtenis is die in bepaald opzicht minder reëel is dan de predisposities en keuzes die deze gebeurtenis antedateren of zullen overleven.’