Multatuli. Een zelfportret

Een donderslag, een aardbeving _ er is nauwelijks een passende metafoor te bedenken voor de schok die Max Havelaar bij zijn verschijnen in 1860 teweegbracht in de Nederlandstalige letteren en de Nederlandse maatschappij. En het bleef niet bij dit ene boek.
Met zijn ‘klewangwettende krijgszangen’: beschouwingen, brochures en vooral Ideeën over de toestand in Nederlands-Indië, over politiek, armoede, godsdienst, de positie van de vrouw en tal van andere onderwerpen, bracht Multatuli de samenleving in beroering. Zijn meeslepende stijl, originaliteit en sarcasme leverden hem bewonderaars op, maar ook tegenstanders: mensen die bang waren voor zijn vaak radicale denkbeelden en schrokken van zijn gloeiende taal.
Hoe veelzijdig en universeel Multatuli ook was, zijn werk was altijd gebaseerd op zijn persoonlijke doen en laten. En al heeft hij zich nooit gezet aan een officiële autobiografie, zijn boeken en talloze brieven bevatten alle materiaal voor een zelfportret, dat door geen biografie geëvenaard kan worden.

Honderdvijftig jaar nadat hij Max Havelaar schreef, verschijnt daarom Multatuli. Een zelfportret. Het is een keuze uit Multatuli’s boeken en vooral ook brieven waarin de schrijver een onovertroffen _ zij het uiterst subjectief _ beeld geeft van zijn bewogen leven. De fragmenten zijn van verbindende teksten en commentaar voorzien door neerlandicus Dik van der Meulen, die zijn monumentale biografie over Multatuli in 2003 met de ako Literatuurprijs zag bekroond, historicus Cees Fasseur, die naam maakte met boeken over Indië en het koningshuis, en emeritus hoogleraar cultuurwetenschappen Hans van den Bergh, medebezorger van Multatuli’s Volledige werken.