Metropolen aan de Noordzee / Algemene geschiedenis van Nederland / 3

Vanaf 1100 trad in diverse Nederlandse gewesten een opzienbarende groei op. Het is een intrigerende vraag waardoor aanvankelijk Vlaanderen, dan Brabant, en in derde instantie Holland en Zeeland deze voorsprongpositie konden verwerven.
Hoe verhield de economische dynamiek zich tot de politieke verdeeldheid en de naar verhouding beperkte macht van de vorsten? Kon misschien juist hierdoor een politiek systeem ontstaan waarin burgers meer zeggenschap uitoefenden dan elders in Europa? Waren dit ook de omstandigheden die de uitzonderlijke creativiteit uitlokten in de landbouwtechnieken, de textielambachten, de scheepsbouw, evenzeer als in de schilderkunst en de muziek?
Als de ligging langs grote rivieren en aan kusten aan deze bijzondere dynamiek heeft bijgedragen, blijft de vraag waarom die factoren alleen in bepaalde perioden en plaatsen cruciaal bleken. Waardoor kon Antwerpen de centrale rol overnemen van Brugge en dubbel zo groot worden? Het was in zijn kielzog dat ook Amsterdam aan zijn fenomenale groei begon. Metropolen aan de Noordzee vertelt het boeiende verhaal van de periode waarin de Nederlanden hun centrale plaats in Noordwest-Europa verwierven die zij steeds hebben behouden.

Wim Blockmans (1945) was tot 2010 hoogleraar middeleeuwse geschiedenis aan de Universiteit Leiden en rector van het Netherlands Institute of Advanced Study (nias) in Wassenaar.