Medische ethiek

In het nieuwe millennium zal de wetenschappelijke kennis over ziekte en gezondheid aanzienlijk toenemen. Technologische ontwikkelingen zullen meer en nieuwere interventies in het menselijk leven mogelijk maken. De huidige discussies over kloneren, genetische testen en embryo-experimenten zijn voorboden van wat zich op het gebied van diagnostiek, therapie en preventie zal gaan aandienen. Dat betekent dat geneeskunde en gezondheidszorg er anders uit zullen gaan zien dan op dit moment. Daarbij zal voortdurend de vraag blijven of en in hoeverre nieuwe medische kennis en technologie de patiënt ten goede komen. Alleen het feit dat ze beschikbaar zijn, is niet een voldoende argument om ze ook in de praktijk toe te passen. Steeds zal een ethische afweging van voor- en nadelen nodig zijn. Tegelijkertijd blijft gezondheidszorg mensenwerk. Ondanks alle kennis en technologie zal bejegening, zorg en communicatie het belangrijkste instrumentarium voor de hulpverlening blijven. Gezondheidszorg houdt alleen voldoende kwaliteit wanneer voldoende mensen bereid zijn hun energie en aandacht te steken in hulpverlening en zorg. Naast vakbekwaamheid en wetenschappelijke deskundigheid verwachten patiënten van hulpverleners dat ze respect, verantwoordelijkheidsgevoel en inlevingsvermogen tonen. Dat houdt in dat voortdurende aandacht voor en bezinning op de ethische uitgangspunten van het medisch handelen noodzakelijk zijn. Die bezinning is des te meer nodig nu door maatschappelijke ontwikkelingen de context waarin gezondheidszorg wordt verleend, eveneens verandert. Door financiële beperkingen kan lang niet altijd die zorg worden verleend die wenselijk is. Bureaucratisering en management kunnen leiden tot verschraling van de dagelijkse zorg. Verzakelijking van de hulpverlening geeft soms aanleiding tot schrijnende situaties. Deze ontwikkelingen geven des te meer reden voor de hulpverleners om de morele kwaliteit van de zorg en hulp te bewaken. Daarbij komt dat patiënten zelf vaker dan voorheen betrokken worden in de zorgverlening. De afgelopen jaren is veel wetgeving en regelgeving van kracht geworden die de rechten van patiënten onderstreept. Daarmee neemt ook de behoefte aan medisch-ethische vorming toe. De hulpverlener moet nu des te beter afwegen welke normatieve uitgangspunten in de concrete zorg voor een individuele patiënt van toepassing zijn. Hij moet goede argumenten kunnen aanvoeren voor beslissingen die genomen worden.