MAN DIE FAALDE

Een voormalig vooraanstaand communist beschrijft de geschiedenis van zijn breuk met de communistische beweging. De man die faalde gaat over het innerlijke conflict van mensen die in opstand komen tegen de geves­tigde orde, maar daarbij noodlottig hun eigen vrijheid om te kiezen tus­sen goed en kwaad prijsgeven. Zelden is dit conflict, dat van alle tijden is, zo heftig tot uiting gekomenen zo tragisch beleefd als in de communistische beweging, ooit aangeduid als 'de God die faalde'. In dit boek is de vraag: hoe gaat het falen van mensen in zijn werk? Gijs Schreuders, kort na de Tweede Wereldoorlog geboren in een communistisch arbeidersgezin, beschouwde zich als erfgenaam van een traditie van vrijheidsidealen en van het emancipatie-streven van de arbeiders. In het laatste decennium van de vorige eeuw vielen de beide grootvaders van de auteur, onge­schoolde arbeiders, van hun christe­lijke geloof en daagden zij als vol­gelingen van de visionaire Domela Nieuwenhuis macht en gezag uit. Zo begint het verhaal van een eeuw. De afloop voltrok zich in de derde generatie. De spanning tussen het opstandige streven naar rechtvaardigheid en de troosteloze praktijk is voelbaar in de jeugdherinneringen van de schrijver, die vervolgens sinds de jaren zestig - als journalist van De Waarheid en later als Tweede-Kamerlid - vergeefs probeerde te bewijzen dat het communisme geen immoreel systeem was. De trauma's van de Tweede Wereldoorlog en de benauwenis van de Koude-Oorlogsperiode maken het verhaal tegelijkertijd tot een uitvergrote illustratie van de ervaringen van de na-oorlogse generatie. Een fragment van dit boek ver­scheen in de bundel Alles moest anders. Het onvervuld verlangen van een linkse generatie (1991). Jan Blokker hierover in de Volkskrant: 'Eén bijdrage mag er speciaal wezen - en het kan haast geen toe­val zijn dat ze werd geschreven door de enige in het gezelschap die niet uit een "burger"-, maar uit een communistisch milieu afkomstig is: Gijs Schreuders, die de zwarte plek in z'n ziel zeer radicaal probeert weg te snijden en z'n autobiografi­sche fragmenten (die binnenkort afzonderlijk zullen worden gepubli­ceerd) in opperste eerlijkheid en - in analogie van het beroemde God that failed - de titel De man die faalde meegaf.'