Jodenvervolging in de stad Utrecht

De tragedie van de uitroeiing van het grootste deel van de joodse bevolking van West- Europa is al meermalen beschreven, maar er is maar zelden uiteengezet, welke gevolgen de Duitse maatregelen in een enkele stad hadden. De historicus C. van Dam heeft dit voor de stad Utrecht onderzocht. Aan zijn onderzoek van de oorlogsjaren laat hij een schets van de positie van de joden in de stad voorafgaan. Zijn studie beperkt zich niet tot de Duitse maatregelen; het bijzondere van zijn werk is de beschrijving van de gebeurtenissen vanuit de Joodse Gemeente zelf. Als eerste heeft hij gebruik mogen maken van de archieven van de Nederlands Israëlitische Gemeente te Utrecht en de gegevens daaruit heeft hij aangevuld met een aantal indringende interviews met overlevenden. Verder heeft hij de gemeentelijke diensten, het stadsbestuur, de politie en de universiteit in het verhaal betrokken. In het boek leest men, hoe de joden langzaam maar zeker geïsoleerd werden, hoe ze tegen elkaar werden uitgespeeld en hoe weinigen slechts konden onderduiken. Na de oorlog keerden slechts enkelen terug. De ontvangst viel tegen en het medelijden duurde maar kort. Het is opmerkelijk dat juist na de oorlog een nieuw antisemitisme oplaaide. Voor de overlevenden bleven naast de eigen verwerking van het oorlogsleed bijna onoplosbare vragen over: wat was de zin van het geloof, wat was de verantwoordelijkheid van de kerkelijke leiders voor de uitvoering van de maatregelen van de Joodse Raad? Doordat de schrijver deze kwesties aan de orde stelt en op sobere wijze beschrijft, krijgt dit boek een meer dan lokale dimensie.