Jemig de pemig ! / Het taalfonds

Ik stel voor dat we bij het begin beginnen’, suggereerde Kees van Kooten. ‘Negentiennegenenvijftig.’ ‘Ja, daar heb je het alweer’, riposteerde Wim de Bie. ‘Dat dreigt meteen al verschrikkelijk vervelend te worden. Stel je nou toch voor dat je iemand in een boek hoort vertellen dat hij op de Middelbare School iemand anders heeft ontmoet en dat die twee mensen toen cabaret of zo zijn gaan doen. Nee, dat zie ik niet zitten hoor…’ En zo botst het voornemen hun carrière globaal in kaart te brengen, reeds in de aanhef van dit hoofdstuk op een dialoogje dat de heren zelf opnamen in hun debuutboek Lachen ís gezond, een in 197o in kleine oplage verschenen bundel teksten en quasi-realistische gedachtewisselingen, waarvan de helft destijds moest worden verramsjt wegens gebrek aan kopers. Het wordt de geschiedschrijver zodoende niet gemakkelijk gemaakt; bij alles wat hij over hun verleden te berde wil brengen, voelt hij zich door zijn twee hoofdpersonen over de schouder gekeken. Nog voordat hij zijn verhaal tot een redelijk einde beeft gebracht, hebben zij het al geparodieerd. Niettemin kan een bijdrage als deze, in een boekje over de invloed van Van Kooten en De Bie op de Nederlandse taal, niet voorbijgaan aan hun verleden. Het kan niet anders of in hun Haagse jongensjaren — in de Parsifalstraat en de Vreeswijkstraat — moet hun eigen omgang met de taal zijn begonnen. Daar hebben Willem Philippe de Bie (17 mei 1939) en Cornelis Reinier van Kooten (ro augustus 1941) voor het eerst geluisterd naar de woorden die om hen heen werden gesproken, en daar hebben ze zelf voor het eerst beproefd hoe het was om dat — al of niet ironisch — na te doen. Vele jaren later beschreef Kees van Kooten, in zijn boek Hedonia (1984), hoe hij tegen zijn dochtertje het woord zodoende gebruikt en hoe zij dat dan opzettelijk tot dozoende verhaspelt, ‘want ze is nu op de leeftijd dat ze probeert of er aan de achterkant van de woorden ook nog wat te lachen Ewoud Sanders (1958) is taalhistoricus en journalist. Hij is vaste medewerker van onder meer NRC Handelsblad en Onze Taal en heeft verschillende taalboeken op zijn naam staan, zoals het Eponiemenwoordenboek, het Geoniemenwoordenboek en het Borrelwoordenboek. Samen met Rob Tempelaars schreef hij onlangs Krijg de vinkentering! 1001 Nederlandse en Vlaamse verwensingen. Positivo Regelneef Doemdenken en wel hierom samen voor ons eigen… In de afgelopen decennia hebben Kees van Kooten en Wim de Bie maar liefst vijftig woorden, uitdrukkingen en soortnamen aan onze taal toegevoegd. Dat is een ongeëvenaarde prestatie. Dit boekje, dat met medewerking van Van Kooten en De Bie tot stand is gekomen, vertelt het verhaal achter deze woorden, uitdrukkingen en typetjes. Het laat nauwkeurig zien hoe ze zijn ontstaan en hoe ze op eigen houtje voortleven. En het geeft antwoord op vragen als: hoe kan het dat Van Kooten en De Bie zoveel invloed op onze taal hebben gehad? Welke typetjes leverden de meeste woorden op? En: voor welke sketch werden Van Kooten en De Bie verhoord door de Hilversumse politie?