In debat over Nederland

De toon en de inhoud van de debatten over de multiculturele samenleving zijn de laatste jaren veranderd. Van links tot rechts is de politiek teruggekomen van een lang in stand gehouden consensus dat de komst van migranten een verrijking van de samenleving betekende. Het inzicht dat de toegenomen culturele diversiteit en de aanwezigheid van steeds meer moslims in de Nederlandse samenleving (ook) problemen met zich heeft meegebracht is nu uitgangspunt van de discussie. Vanaf de eeuwwisseling is de overtuiging gegroeid dat een hardere opstelling naar migranten en veeleisender beleid noodzakelijk zijn voor succesvolle integratie. Daarnaast wordt steeds meer nadruk gelegd op het belang van de 'nationale identiteit'; voor migranten om te weten in wat voor een samenleving zij moeten inburgeren en voor de mensen 'van hier' om met de onzekerheid van een veranderende leefomgeving om te kunnen gaan. Het multiculturalisme als ideaal heeft zijn aantrekkelijkheid voor velen vrijwel volledig verloren. Deze studie laat zien hoe een nieuw 'harder' dominant discours is ontstaan over de multiculturele samenleving en de nationale identiteit waarin cultuur en religie een prominente rol zijn gaan spelen.