Hoe ruikt verandering?

Stel, u heeft als adviseur of manager de ambitie om iets te veranderen. 'Iets' kan daarbij van alles zijn: de organisatiecultuur, de bedrijfsstrategie, de sturingsfilosofie, de personeelsopbouw, de politieke sensitiviteit van de leiding, de veranderbereidheid bij medewerkers, het maatschappelijk draagvlak in de omgeving. Het maakt niet uit, vult u zelf maar in. Taal vormt voor het realiseren van die ambitie uw grondstof, halffabricaat en eindproduct.
Als u iets wilt veranderen, doet u onvermijdelijk een beroep op uiteenlopende taalregisters: de taal van de organisatie waar u verandering wilt bewerkstelligen, maar ook de vaktaal die gangbaar is binnen de veranderprofessie en daarnaast wellicht uw eigen - meer of minder bewust ontwikkelde - taal. Soms sluiten de taalregisters mooi op elkaar aan, maar soms ook zit er duidelijk ruimte tussen. Vaktaal is daarbij vaak vrij dwingend, maar juist ook uw vermogen om eigen (tijdelijke) taal te ontwikkelen kan bij het bewerkstelligen van verandering verschil maken, omdat we niet alleen zeggen wat we zien maar ook zien wat we zeggen: de dingen pas scherp zien als we in staat zijn ze onder woorden te brengen.
Vaktaal biedt belangrijke concepten, methoden en modellen voor het bewerkstelligen van verandering. Tegelijk schiet dat taalregister vaak tekort waar kwesties die er echt toe doen de stilte worden ingeduwd. De inzet van dit 'werkboek' is om de stilte (weer) een stem geven: verandering begrijpen en waar nodig helpen bewerkstelligen door een vaak nog onopgemerkte stilte hoorbaar te maken, door er een stem aan te geven. Methodisch, overwogen en doordacht. En ook: zoekend, intuïtief, instinctief en daarmee ook echt persoonlijk.

Peter Terlouw is verandermanager bij de rijksoverheid. Momenteel is hij programmamanager interdepartementale samenwerking subsidieverlening. Daarvoor werkte hij in zowel management- als adviesfuncties aan het realiseren van complexe organisatie- en beleidsveranderingen (o.a. bij het ministerie VWS, de Gezondheidsraad, de Provincie Zuid-Holland).

Mark van Twist is decaan en bestuurder van de Nederlandse School voor Openbaar Bestuur. Hij is daarnaast hoogleraar Bestuurskunde, in het bijzonder bestuurs- en beleidsadvisering in publiek private context, aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Tevens is hij wetenschappelijk directeur internal audit & advisory aan de Erasmus School of Account & Assurance en buitengewoon lid van het College van de Algemene Rekenkamer.