Het boek van de hoveling

Bescheiden, waardig, innemend en ongedwongen, zo zou de volmaakte hoveling zich moeten gedragen. Tot deze conclusie komen zij die aan het woord zijn in Het boek van de hoveling. Baldassar Castiglione laat personages aan het hof van Urbino een reeks gesprekken voeren op vier avonden in 1507. Zij discussiëren over wat de ideale, dus denkbeeldige hoveling zou moeten kunnen en hoe hij zich zou moeten gedragen.Ter sprake komt een hoveling die uitblinkt als moedig krijgsman, als musicus, als minnaar als liefhebber van de schone kunsten, als dlichter, als scherpzinnig en ,subtiel spreker. Ook de hofdame wordt voorzien van alle denkbare goede eigenschappen. Zo pragmatisch als Machiavelli is in zijn boek over de vorst, zo idealistisch is Castiglione in zijn handboek voor de naaste medewerker van de vorst, de hoveling. Het boek van de hoveling is niet alleen van grote historische betekenis omdat Castiglione er de goede smaak en de idealen in weergeeft die leefden op het hoogtepunt van de Italiaanse Renaissance, maar ook omdat het grote invloed heeft gehad op de zeden in andere Europese landen. Zo heeft deze ideale hoveling min of meer model gestaan voor de Engelse gentleman. Deze 'handleiding' is geen hoe-hoort-het-eigenlijk uit lang vervlogen tijden, want de auteur is allerminst belerend; hij staat juist open voor tegenstrijdige opvattingen, soms domme, soms absurde, waardoor het boek spiritueel en dikwijls ronduit amusant is. Baldassar Castiglione (1478-1529) trad in 1499 in dienst van Francesco Gonzaga te Mantua. Van 1504 tot 1513 diende hij aan het hof van Urbino achtereenvolgens de hertogen Guidobaldo da Montefeltro en Francesco Maria della Rovere. In werd hij als ambassadeur van Urbino naar Rome gezonden, waar hij vriendschap sloot met Rafaël, die van hem een beroemd geworden portret schilderde. Van 1524 tot zijn dood was hij pauselijk nuntius in Spanje.