Geschiedenis van de Nederlanden

Table of contents : WOORD VOORAF 1 EEN LANGE AANVANGSPERIODE (TOT EN MET DE TIENDE EEUW) - L.J.R. MILIS I Kelten, Romeinen en Germanen Het landschap en de eerste bewoners Tussen Rome en Germanië 2 De Merovingische periode (vijfde tot achtste eeuw) Nederzettingspatroon en rijksvorming Aspecten van de maatschappij 3 De Karolingische periode (achtste en negende eeuw) Gezalfde koningen en gekroonde keizers Fatale bedreiging De tegenstelling tussen droom en werkelijkheid 4 De ‘ijzeren’ tiende eeuw 2 DE PERIODE VAN DE LANDSHEERLIJKHEDEN (ELFDE-DERTIENDE EEUW) - L.J.R. MILIS I De politieke versnippering tussen dynastieke, adellijke en burgerlijke belangen De voorsprong van Vlaanderen De landsheerlijkheden in het oude Lotharingen Geleidelijke schaalvergroting 2 Economie en sociale verhoudingen Demografie, landbouw en ontginning Stad, handel en nijverheid 3 Kerk, religie en cultuur Kerk Religie Cultuur 3 DE VORMING VAN EEN POLITIEKE UNIE (VEERTIENDE-ZESTIENDE EEUW) - W.P. BLOCKMANS I De eeuw van de onzekerheden Wankelende dynastieën Sociale spanningen De eerste revolutie Politieke structuur en politieke cultuur Constitutionele waarborgen Partijstrijd Op weg naar stadstaten Economische heroriëntatie Bevolking, levensstandaard en economie Hollands commercialisering De complementariteit der gewesten Doorbraak van de burgercultuur 2 De eeuw van Bourgondië (1384-1477) De Bourgondische vereniging Vorstelijke strategieën Het Bourgondische overwicht Een nieuwe staat? Bovengewestelijke integratie Weerstand tegen integratie Interne zwakheid van de staat Oorlog en binnenlandse spanning De gouden tijd van Bourgondië Een demografisch zwaartepunt Een kerkelijk levenskader Verbeelding van de macht 3 De eeuw van Habsburg (1477-1579) Terri tonaliteit en centralisme De vorming van de XVII Provinciën De middelen van de staat: belastingen De staatsmacht Seculaire groei De cultuur van de renaissance De druk van het Imperium De Opstand Tijdsverschil Kern en periferie Kerk en staat De geweldsescalatie Alva Vredespogingen in Radicalisering 4 DE REPUBLIEK DER ZEVEN VERENIGDE NEDERLANDEN (1579-1780) - A.TH. VAN DEURSEN I De vorming van een nieuwe staat (1579-1598) Jaren van overgang Het succes van de opstand Hollands welvaart De bestuursvorm van de Republiek De plaats van de kerk Het verloop van de oorlog 2 Het vraagstuk van oorlog en vrede (1598-1609) Onzekerheid omtrent de oorlogsdoelstellingen Vrede of bestand? 3 De twisten van het Twaalfjarig Bestand (1609-1625) Politieke tegenstellingen Godsdienstige tegenstellingen De nieuwe orde van zaken 4 Het goud van de gouden eeuw (1625-1648) Consolidatie De aard van de Noord-Nederlandse cultuur De Hollandse schilderschool Vrijheid en gebondenheid Van oorlog naar vrede 5 De Ware Vrijheid (1648-1672) Willem II en de Europese machtsverhoudingen De Hollandse regenten Godsdienst en politiek onder de regentenheerschappij De handelsoorlogen 6 De Republiek onder Willem III (1672-1702) De oorlog van 1672 Willem III tegen Lodewijk XIV 7 Een grote mogendheid in verval (1702-1751) Politieke achteruitgang Binnenlands bestuur Democratische oppositie Cultureel en kerkelijk leven 8 De naderende crisis (1751-1780) Economische en politieke problemen Cultuur en politieke vernieuwing 5 DE SPAANSE EN OOSTENRIJKSE NEDERLANDEN (1579-I780) - P. Janssens I Een onzeker bestaan Het ontstaan van een nieuwe staat (1579-1635) De Franse dreiging (1635-1748) Het Theresiaanse charme-offensief (1748-1780) 2 Een aristocratische Staat (zeventiende-achttiende eeuw) De provinciale Staten en de fiscale autonomie De provinciale raden en de bestuurlijke autonomie 3 Het overheidsbeleid in de Habsburgse Nederlanden Van mercantilisme naar liberalisme De betrekkingen tussen Kerk en Staat Kunstenaars in dienst van Kerk en Staat Geen taalbeleid 6 REVOLUTIE IN NOORD EN ZUID (1780-1830) - J. ROEGIERS, N.C.F. VAN SAS I Het Noorden 1780-1813 De Patriottentijd Bataafse revolutie Nationale verzoening 2 Het Zuiden 1780-1814 Jozef II of revolutie van bovenaf Van Kleine Revolutie tot Brabantse Omwenteling Verenigde Nederlandse Staten Luikse Revolutie Oostenrijks herstel en Franse ‘bevrijding’ Consulaat, concordaat en keizerrijk 3 Het Verenigd Koninkrijk Vrijwording en vereniging Politiek bestel Staats- en natievorming Crisis, opstand en scheiding 7 BELGIE SINDS 183O - E. LAMBERTS I De liberale burgerstaat (1830-1890) Vormgeving van de nieuwe staat Het unionistisch regeringsbeleid Doorbraak van het liberalisme Naar een verstedelijkte, industriële samenleving Scherpe sociale tegenstellingen De liberalen aan de macht Een onafhankelijke, neutrale Staat De versterking van het conservatisme De aanzet tot verzuiling Volksnationalisme versus staatsnationalisme Opkomst van sociale bewegingen 2 De integratie van de sociale bewegingen (1890-1935) Een sterke economische expansie Ee verbeterd sociaal klimaat Naar democratischer politieke structuren Het katholieke regeringsbeleid Het nationalisme wint aan kracht Koloniale expansie De Eerste Wereldoorlog als katalysator Een nieuw internationaal beleid Economische laagconjunctuur Vormgeving van de parlementaire democratie Van sociale confrontatie naar consensus Vlaanderen krijgt een Nederlandstalig statuut 3 De verkaveling van de nationale staat (1935-2005) In de ban van de Nieuwe Orde Integratie in internationale verbanden Dekolonisatie Vormgeving van de overlegeconomie en de verzorgingsstaat Herleving van de levensbeschouwelijk-ideologische strijd De welvaartsmaatschappij Van een unitaire naar een federale staat Het verzuilde, neocorporatieve maatschappijmodel op de helling 8 NEDERLAND SINDS 183O - J.C.H. BLOM 1 Een kleine nationale en liberale staat in Europa (1830-1870/1880) Het Noorden alleen verder Economische en sociale verhoudingen De vestiging van het parlementaire stelsel Godsdienstige ontwikkelingen en schoolstrijd Nieuwe organisatievormen in politiek en samenleving 2 De modernisering van Nederland (1870/1880-1918) Economische en sociale dynamiek Kerk en samenleving Politieke strijd en verzuiling Nationale eenheid Buitenlandse en koloniale politiek Nederland tijdens de Eerste Wereldoorlog 3 Een burgerlijk-verzuilde samenleving (1918-1960) Consolidatie in een tijd vol schokkende gebeurtenissen De zuilen Het verzuilde stelsel en het burgerlijk waardepatroon Economie, sociale problemen en overheidsingrijpen Nederland onder Duitse bezetting Buitenlandse politiek en dekolonisatie Verhoudingen en vooruitzichten aan het einde van de jaren vijftig 4 Naar nieuwe verhoudingen vanaf de jaren zestig De vernieuwingsbeweging van de jaren zestig Balans: ontzuiling en meer nadruk op individuele ontplooiing Nieuwe problemen in het laatste kwart van de twintigste eeuw Politieke en maatschappelijke spanningen in het begin van de eenentwintigste eeuw EPILOOG: EENHEID EN VERSCHEIDENHEID IN DE NEDERLANDEN - J.C.H. BLOM, E. LAMBERTS Eenheid in verscheidenheid Verscheidenheid in eenheid DE AUTEURS LITERATUUR REGISTER ILLUSTRATIEVERANTWOORDING