Geschiedenis van de christelijke eredienst in het westen en in het oosten

H. A. J. Wegman werd in 1930 te Soesterberg geboren. Na zijn priesterwijding in 1955 specialiseerde hij zich te Rome en Parijs in de geschiedenis van de liturgie. Hij promoveerde in 1959 (De geschiedenis van de week na pasen). Momenteel is de auteur hoogleraar liturgie en dogmageschiedenis aan de KTH te Utrecht en lid van de Adviesraad van de Nationale Raad voor Liturgie en lid van de Sectie Eredienst van de Raad van Kerken. In de geschiedenis vindt de moderne mens een verklaring van zijn eigen bestaan, de oorsprong van zijn heden. De geschiedenis van de liturgie legt de wortels bloot van een stuk christelijke beleving dezer aardse werkelijkheid. Het is tegelijk de geschiedenis van gemeenschappelijk geloven, van bidden in gemeenschap door de eeuwen heen, het is de geschiedenis van de menselijke vrijheid die altijd opnieuw in eindeloze varianten uitdrukking gaf aan gelovig bijeen-zijn rond de Eucharistie. Geen wonder dat de eerste Nederlandse geschiedenis van de eredienst door velen met grote belangstelling wordt tegemoet gezien. Van dit oorspronkelijke Nederlandse werk wordt tegelijk een Duitse uitgave op de markt gebracht. Andere vertalingen zullen ongetwijfeld volgen Uiteraard kan dit boek in eerste instantie niets anders zijn dan een serieus studiewerk. Maar de moderne aanpak van de auteur maakt dit werk tot een overzichtelijk geheel dat bruikbaar is voor eenieder die zich regelmatig met liturgie bezig houdt. Twintig eeuwen liturgie-geschiedenis vertellen ons meer over de vrijheid en gebondenheid die in de liturgie mogelijk is, dan vele voorschriften en aanbevelingen. Maar ook deze laatste hebben hun eigen geschiedenis en komen in het boek ter sprake. Pas in het begin van de zevende eeuw beginnen sommige formules een algemeen geldend karakter te krijgen. In de daarop volgende eeuwen ontwikkelen zich in het Westen liturgie-vieringen met Romeinse, Frankische en Germaanse elementen. De uniformering van een algemene Romeinse liturgie die in het begin van de twaalfde eeuw inzette was pas op het einde van de 16e eeuw voltooid. De synthese die zich in het Byzantijnse Oosten ontwikkelde krijgt speciale aandacht. Het Oosten vierde de liturgie altijd als een stuk hemel op aarde. Het nuchtere Westen kan in de geschiedenis van de Byzantijnse synthese aanknopingspunten vinden voor een liturgie die vóór alles beleving van Mysterie wil zijn. Het boek omvat een apart hoofdstuk over de eredienst in de reformatorische en contra-reformatorische literatuur. En tenslotte krijgt de liturgische beweging zoals die in de katholieke Kerk op gang is gekomen grote aandacht. Het boek van Wegman is een studieboek en wegwijzer, maar tegelijk uiterst bruikbaar voor liturgie-groepen die hun wekelijkse ijver willen voeden met de ervaringen en de creativiteit uit twintig eeuwen eredienst.