Gereformeerde heiligen

Het protestantisme brak volgens de geschiedschrijving radicaal met de rooms-katholieke erfenis van heiligenverering, relieken en mirakels. John Exalto maakt duidelijk dat dit een onjuiste voorstelling van zaken is. De reformatie heeft een oude wereld van symbolen en rituelen vervangen door een eigen symbolische en rituele taal, waarin veel tradities een hertaling kregen in protestantse zin. Heiligen werden niet afgeschaft; zij konden alleen niet meer interveniëren ten gunste van de levenden.
Gereformeerde heiligen beschrijft een bonte wereld van zeventiende-eeuwse voorbeeldfiguren zoals de martelaar, de hervormer, de man Gods, de profeet, de getuige der waarheid, de sacrale heerser, het modelkind en de moeder in Israël. In het protestantse wereldbeeld vervulden zij een belangrijke en tot op heden onderbelichte functie. Hun deugden werden in de exempeltraditie vertaald naar de maat van gewone stervelingen. Visioenen en profetieën ondersteunden hun boodschap. Wonderen als onbrandbare bijbels en reddende engelen bevestigden de sacrale status van de protestantse helden.
Gereformeerde heiligen bevindt zich op het kruispunt van religie en cultuur. Niet alleen het bestaan van protestantse heiligheid wordt geponeerd, door middel van de religieuze exempeltraditie wordt ook een zinvol kader geschetst voor het bestuderen van het verschijnsel heiligheid. Dit boek biedt een nieuw perspectief op de Nederlandse religiegeschiedenis. Bijzondere aandacht krijgen de protestantse dominee en de Oranje-stadhouder. Beide typen gereformeerde heiligen waren belangrijke rolmodellen voor gewone mensen uit de Gouden Eeuw en krijgen definitief hun plaats in een intrigerende historische studie.

John Exalto (1977) is verbonden aan de afdeling Geschiedenis van de Vrije Universiteit te Amsterdam en medewerker van ReLiC - VU Centre for Dutch Religious History. Hij publiceerde eerder onder meer Waakzame wachters en kleine vossen. Gereformeerden en herrnhutters in de Nederlanden, 1734-1754 (2001).