Geloven en weten

Vaak worden de controversiële discussies over geloven en weten vertroebeld door wederzijds onbegrip. L.M. de Rijk probeert door een nuchtere analyse van de sleutelbegrippen, en in het licht van het moderne denken (o.a de neurowetenschappen), enige helderheid te scheppen. Religiositeit mag niet met godgelovigheid worden gelijkgesteld en met godsdienst geassocieerd: God is niet de unieke bron van moraliteit. Beginselen mogen praktisch handelen dan wel stuwen, maar ze sturen dit niet. Ondanks hooggestemde verklaringen van het tegendeel gaat ieder in het handelen steeds uit van seculiere overwegingen. Hierin vinden de seculiere staat en maatschappij hun bestaansgrond en rechtvaardiging. Religiositeit berust ook niet op een wetenschappelijk aantoonbaar ‘waar-zijn’, maar op ‘werkzaamheid’. Ten slotte behoedt de strikte erkenning van de formele onverenigbaarheid van wetenschap en religie beide voor overmoed. Theïstische waarheidspretenties en radicaal-atheïstisch onbegrip laten zich het best pareren door een ‘sober atheïsme’.

Classicus, mediëvist en taalfilosoof L.M. de Rijk (1924) schreef eerder Religie, normen, waarden. Een kritische blik op een maatschappelijk debat (2006; 2de druk 2008). Hij is emeritus hoogleraar wijsbegeerte (Leiden) en lid van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen. Van 1956 tot 1991 was hij voor de PvdA lid van de Eerste Kamer der Staten-Generaal.

Over Religie, normen, waarden:

‘zeer helder en overtuigend’
nrc handelsblad

‘Een must voor theocraten én godsdiensthaters, maar vooral een baken in zee voor iedereen die moet schipperen tussen de apodictische aan- en uitspraken van deze twee extremen.’
de volkskrant