Elastisch Europa

Nederlandse politici brengen de Europese Unie tegenwoordig vooral in verband met Brusselse bemoeizucht. Hoe anders was dit in de jaren vijftig en zestig, toen een groot deel van de Nederlandse politiek het Europese project hartstochtelijk toejuichte. Die toenmalige propaganda voor de integratie van (West-)Europa wordt door veel historici tegenwoordig als misleidend beschouwd. Bovennationale idealen zouden niet de werkelijk drijvende kracht zijn geweest in het integratieproces. Dat proces zou voor de leidende nationale politieke elites juist een middel zijn geweest om de eigen nationale staat te versterken. Robin de Bruin stelt deze analyse ter discussie. Hij laat zien dat er in de Nederlandse politiek van de jaren vijftig en zestig een bijna algemeen gedeelde overtuiging was dat bovennationale eenheid in West-Europa noodzakelijk en onvermijdelijk was. Achter het vaandel van die eenheid werden uiteenlopende dromen nagejaagd. Zoals de columnist Jerôme Heldring het eens treffend uitdrukte: 'Het Europese ideaal is elastisch. Het kost niet veel moeite daar van alles in onder te brengen.' Tegelijkertijd versterkte de verwachting van een toekomstige politieke eenheid in Europa de ideologische gematigdheid in de nationale politiek.