Een Miskende Revolutie

Cultuurverschillen worden vaak als verklaring gegeven voor problemen in de communicatie tussen autochtone Nederlanders en mensen van allochtone afkomst. Marina Jonkers betoogt in deze studie dat dergelijke verklaringen vaak voorbijgaan aan de heterogeniteit binnen etnische groepen en de ware aard van het verschijnsel 'cultuur'. Zij doet dit door te kijken naar de opvoedingsideeën en gezinspraktijk van Marokkaanse tussengeneratie-moeders. Deze passen niet goed binnen de stereotiepe Oost-Westpolarisatie die wijkverpleegkundigen in consultatiebureaus, en ook veel andere deskundigen en beleidsmakers, huldigen. De auteur laat zien dat er zelfs binnen die tussengeneratie grote heterogeniteit is. De moeders zitten niet vast in een etnisch geïsoleerd netwerk of etnische enclave. Ze hebben toegang tot meerdere sociale referenties en identiteiten. Hun toekomst is niet meer alleen gericht op een voorbestemd huwelijk. De discrepanties in opvattingen en gezinspraktijken van deze moeders maken duidelijk dat het denken in cultuurverschillen een te statisch beeld geeft. Zo is de wijze waarop moeders probleemgedrag van hun kinderen aanpakken eerder ingegeven door opvoedingsomstandigheden en omgevingsfactoren dan door opvoedingsidealen zoals traditioneel conformisme of moderne autonomie. De dagelijkse opvoedingsomstandigheden van moeders hangen af van hun materiële en maatschappelijke positie. Pedagogische idealen en voorschriften over de opvoeding van kleine kinderen sluiten daar vaak niet goed op aan. Toch verheffen moeders scholing en boekenkennis over kinderen als norm voor opvoedingscompetentie. Op deze manier versterken de misverstanden van moeders en deskundigen elkaar. Een belangrijke constatering is dat de moeders van deze generatie sterk betrokken zijn bij de dominante Nederlandse samenleving. Toch geven ze hun etnische achtergrond niet op in hun streven een toekomst in deze samenleving op te bouwen. Als schakel tussen de eerste en tweede generatie Marokkanen in ons land, hebben de moeders een ongekende bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van volgende generatie Marokkanen in Nederland ('de miskende revolutie'). Dit onderzoek is van groot belang voor de huidige beleidsontwikkelingen in consultatiebureaus, het institutionele en pedagogisch denken over opvoedingskwesties in Marokkaanse gezinnen en het publieke discours over allochtonen in de Nederlandse samenleving.