Dorre Levens

Na Sao Bernardo en Angst, beide eerder in deze reeks van Coppens & Frenks verschenen, is Dorre levens (1938) de laatste roman van de Braziliaan Graciliano Ramos. Terwijl de andere romans zijn geschreven door ‘pseudo-auteurs’, in de ik-vorm, is dit hier onmogelijk: het voornaamste personage, de koeherder Fabiano, is analfabeet en kan nauwelijks uit zijn woorden komen. In de dertien tamelijk onafhankelijke episoden beschrijft Graciliano Ramos, in de van hem bekende ontvleesde taal, een periode uit het leven van het gezin: Fabiano, zijn vrouw sinha Vitória, hun twee zoontjes en het hondje Baleia, altijd op de vlucht voor de droogte. Zijn visie op hun levens, en op het leven in de sertao in het algemeen, vindt zijn indrukwekkende uitdrukking in een verdierlijking van de mens en een vermenselijking van het dier, zoals blijkt uit de bijna afwezigheid van taal bij de menselijke personages en uit de antropomorfe eigenschappen van de dieren, vooral Baleia. Met Baleia heeft Graciliano Ramos het misschien wel beroemdste hondje uit de Braziliaanse literatuur geschapen. Dom levens speelt zich af in de sertao van Graciliano’s geboortestreek, die ook een belangrijk element was in Angst. Mocht Graciliano de sertao in enkele vroegere personages misschien hebben geïdealiseerd, hier toont hij de sertao zoals hij heel goed wist dat die in werkelijkheid was: geen ‘verloren’ paradijs, maar een hard, dor, meedogenloos paradijs, dat zijn bewoners uitspuwt en overlevert aan de ramp van de beschaving, aan de stad, waar hun hetvernederlende lot wacht van een Luis da Silva, de hoofdpersoon uit Angst.