Denken over cultuur 3 - Romantiek en historische cultuur

In de geschiedenis van het historisch besef kan de Romantiek als een sleutelperiode worden beschouwd. Zij introduceerde niet alleen nieuwe themata in de geschiedschrijving, maar gaf de beschouwing van het verleden ook een heftiger kleur. Bovendien drukte de romantische omgang met het verleden zich uit in een geschiedschrijving waarin de stijlmiddelen uit wetenschap, literatuur, beeldende kunst en theater met elkaar werden gecombineerd. Maar niet alleen historici droegen bij aan deze krachtige historische cultuur. Ook auteurs van historische romans, historieschilders, organisatoren van historische optochten, monumentale bouwers, conservators van historische musea en architecten voedden de romantische gevoeligheid voor de geschiedenis. Vanaf het einde van de negentiende eeuw was een dergelijke symbiose niet meer vanzelfsprekend: de kennis van het verleden werd uitsluitend aan de geschiedwetenschap toevertrouwd. De huidige kritiek op deze verschraling opent ruimte voor een hernieuwde bezinning op de romantische voorstelling van de geschiedenis. Romantiek en historische cultuur handelt over blinde historici en historische ficties, over 'oudheid' en couleur locale, over stiltes van de geschiedenis en geschiedenis in dienst van het vaderland, over natuurbeleving en ruïnes. Het boek biedt zicht op een cultuur die achter ons ligt, maar die ons tevens fascineert door haar sensitiviteit en haar verlangen naar authenticiteit. Samenstelling & redactie: Jo Tollebeek, Frank Ankersmit & Wessel Krul. Met bijdragen van: Frank Ankersmit (Bilderdijks conceptie van de historische tijd. De Monadologie als model), Stephen Bann (Gibbon en Granet in tweegesprek. Verbale en visuele strategieën voor het weergeven van het 'oude' Rome), Piet Blaas (De verjongende barbaren. Enkele historische ficties van de Romantiek), Wim Denslagen ('That we are to endure no more'. De romantische ondergang van de classicistische architectuur), Lionel Gossman (De nukkige uithoek van Europa. Bazel, Bachofen, Burckhardt), Annemieke Hoogenboom (Vaderlandse schilders verbeeld. Leven en werken van oude meesters als thema in de Nederlandse beeldende kunst in de negentiende eeuw), Wessel Krul (De kleur van het verleden. Geschiedenis en couleur locale in de Franse Romantiek), Eelke Muller ('Kopieën van schouwburg repetities'? Nederlandse historieschilderkunst en toneel in de negentiende eeuw), Bert Overbeek (Het romantische verleden tussen realiteit en vervreemding. De historische romans van Walter Scott en Achim von Arnim), Lut Pil (Quasimodo of Apollo? De romantische historische verbeelding en de beperkingen van het 'heroïsche' monument in het jonge België (1830-1860)), Ann Rigney (De stiltes van de geschiedenis. De grenzen van de historische kennis als romantisch erfdeel), Bernhard Scholz ('Diese ästhetische Behandlung naturhistorischer Gegenstände'. Natuurgeschiedenis en literaire vorm in Buffons Les époques de la nature (1778) en Alexander von Humboldts Ansichten der Natur (1807)), Jo Tollebeek (Het tweede oog. De wijding van de romantische historicus), Tom Verschaffel (Het verleden tot weining herleid. De historische optocht als vorm van de romantische verbeelding), Auke van der Woud (De paradox van de puinhoop. Dubbele bodems van de Verlichting).